|  |
- Το αυγό στρουθοκαμήλου μετατρέπεται σε κρυψώνα εθνικής ταυτότητας. Και αυτό το γεγονός συντάσσει μιας πρώτης τάξεως ανακοίνωση σε ένα διαβαλκανικό συνέδριο με θέμα τις «εθνικές φαντασιώσεις - εθνικές ιδεολογίες» των λαών τής βαλκανικής χερσονήσου.
«Ε.Ε.»: Εραστής τής τέχνης, ερασιτέχνης λοιπόν;
- Όλοι έχουμε ανησυχίες και προβληματισμούς, όλοι κάνουμε σκέψεις, εκφράζουμε προσδοκίες και βρίσκουμε τρόπους να χαλαρώνουμε ή να ψυχαγωγούμαστε μέσα από τις δραστηριότητές μας. Στο «ταξίδι» τής αυτογνωσίας μου συμπέρανα σταδιακά, ότι η ζωγραφική αποτελούσε για μένα τον ιδανικότερο τρόπο έκφρασης.
Είχα εντοπίσει αυτήν την έμφυτη τάση μου στο σχέδιο και στο χρώμα από μικρό παιδί, όταν καταπιανόμουν με διάφορες χειροτεχνίες. Με πολλή εξάσκηση, εντατική δουλειά και κυρίως με αγάπη και σεβασμό στην τέχνη και τους μύστες της, επιχείρησα να κάνω κάποια τολμηρά βήματα στο χώρο τής ζωγραφικής, όπως το να παρουσιάζω τη δουλειά μου μέσα από εκθέσεις. Για έναν αυτοδίδακτο ερασιτέχνη τέτοια βήματα είναι ιδιαιτέρως δύσκολα παίρνοντας ως δεδομένο, ότι κανείς έμπορος ή υπεύθυνος κάποιου αρμόδιου πολιτιστικού φορέα δε θα βρεθεί να τον υποστηρίξει.
Ο Κώστας Μίχος (δεξιά) με τον ομότιμο καθηγητή Α.Σ.Κ.Τ., Χρόνη Μπότσογλου (αριστερά), κατά τη διάρκεια τής πρόσφατης έκθεσης των έργων του στο Πολιτιστικό και Πνευματικό Κέντρο Π. Φαλήρου. (Διαβάστε στην «Ελεύθερη Έρευνα»: Εξουσία και Τέχνη).
Εύκολα παρατηρεί κάνεις, ότι στον ευρύτερο χώρο των τεχνών και των γραμμάτων κινούνται πολλοί αξιόλογοι ερασιτέχνες, το έργο των οποίων μένει αφανές -θυσιαζόμενο- στο βωμό κάποιων παρωχημένων εμπορικών υποδομών.
| Υπάρχουν παραδείγματα σπουδαίων ερασιτεχνών καλλιτεχνών, που ενώ στην χώρα μας δεν έγιναν αποδεκτοί από τα εμπορικά κυκλώματα, κατέφυγαν αγανακτισμένοι στο εξωτερικό, όπου διέπρεψαν. Για να μην παρεξηγηθώ από τους αναγνώστες σας, οι ισχυρισμοί μου αυτοί δεν θέλω να αποτελέσουν υπονοούμενα συγκρισιμότητας με κάποιες άλλες περιπτώσεις καλλιτεχνών, αλλά καταγγελίες κάποιων καταστάσεων, που διαιωνίζονται. |  |
Καλό θα είναι στον τομέα των τεχνών να σταματήσουν να εφαρμόζονται συντεχνιακές νοοτροπίες αν και δεν είμαι αισιόδοξος, ότι μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο στην τριτοκοσμική χώρα μας.
Ο Κώστας Μίχος είναι απόφοιτος τού τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών τού πανεπιστημίου Μακεδονίας. Ασχολείται ερασιτεχνικά με τη ζωγραφική οργανώνοντας ατομικές εκθέσεις και συμμετέχοντας σε ομαδικές. Έργα του από την προηγούμενη έκθεσή του με θέμα τα ανάγλυφα τού μνημείου τού Λυσικράτη, που συμμετείχαν σε πανελλήνιο διαγωνισμό ζωγραφικής, απέσπασαν από το Φιλολογικό Σύλλογο τού Παρνασσού βραβείο διακοσμητικής.
«Ε.Ε.»: Πώς προέκυψε η έμπνευση να ζωγραφίσετε εθνικούς ήρωες πάνω σε μπουκάλια και αυγά;- Είμαι απόφοιτος τού Τμήματος Βαλκανικών Σπουδών τού πανεπιστημίου Μακεδονίας και η τελευταία μου έκθεση δημιουργήθηκε από ένα συγκερασμό τού περιεχομένου των σπουδών μου και τής τάσης μου να εκφράζομαι μέσα από τη ζωγραφική.
Μέσα από τα έργα μου προσπάθησα να αναδείξω τις εθνικές οφθαλμαπάτες των λαών, που ζουν στη βαλκανική χερσόνησο και να τις παρουσιάσω «παίζοντας» ένα παιχνίδι ιστορικών πηγών και υποκειμενικών αισθημάτων. Ουσιαστικά, το μόνο που έμενε ήταν η ανεύρεση τού υλικού, που θα αναδείκνυε αυτόν τον παραλογισμό, ώστε να επιτευχθεί καλλιτεχνικά η σύνδεση σημαίνοντος (εθελοτυφλισμός) και σημαινομένου (ζωγραφικός καμβάς).
Ο ΚΑΤΣΑΝΤΩΝΗΣ
Έτσι, για παράδειγμα, πάνω στην ασπίδα του Μ. Αλεξάνδρου διαγράφονται τα χρώματα των σημαιών των σύγχρονων κρατών, που νέμονται τα αρχαία μακεδονικά εδάφη (Ελλάδας - Π.Γ.Δ.Μ. - Βουλγαρίας) απεικονίζοντας τοιουτοτρόπως τις διπλωματικές προστριβές, που προκαλούνται σήμερα με επίκεντρο κάποιους «γεωγραφικούς προσδιορισμούς» ή στην απεικόνιση τού Κεμάλ Ατατούρκ τοποθετώ ένα σχολικό μαυροπίνακα με γράμματα τής νεοτουρκικής γλώσσας θέλοντας έτσι να αναδείξω και μία άλλη όψη τής προσωπικότητας αυτού τού προσώπου -άγνωστης στους περισσότερους από εμάς- που γνωρίζουμε τον Κεμάλ μόνο ως αξιωματικό τού τουρκικού στρατού κι όχι σα δάσκαλο ή προοδευτικό μεταρρυθμιστή τού κράτους του.
- Στην πρό Κεμάλ εποχή, ο διαμελισμός τού οθωμανικού κράτους ήταν κατά το πνεύμα τού ισλαμισμού ιδέα αφόρητος. «Εν μία θήκη δεν χωρούσι δύο ξίφη», λέει κάποια τουρκική παροιμία. Τα δύο αυτά ξίφη ήταν το Κράτος και το Ισλάμ, τα οποία ο Κεμάλ Ατατούρκ τόλμησε να διαχωρίσει και να τοποθετήσει σε διαφορετικές «θήκες», κόβοντας τους «γόρδιους δεσμούς» τής οθωμανικής κοινωνίας. Αυτή ήταν η βάση των μεταρρυθμίσεών του.
Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι υπήρξε ο μεγαλύτερος μεταρρυθμιστής τής σύγχρονης Τουρκίας και ουσιαστικός ιδρυτής της, γι΄αυτό ονομάστηκε και πατέρας των τούρκων. Ριζοσπάστης και βαθειά κοσμοπολίτης, κονταροχτυπήθηκε ανοικτά με τη θρησκευτική καθεστηκυία τάξη.
Οργάνωσε το νέο τουρκικό στρατό και πολεμώντας τις ξένες στρατιωτικές δυνάμεις, που εισέβαλλαν στα εδάφη τής οθωμανικής αυτοκρατορίας, κέρδισε πολλές μάχες. Το 1924 κατάργησε το χαλιφάτο και έκλεισε κάθε ίδρυμα, που λειτουργούσε στηριγμένο πάνω στην ισλαμική νομοθεσία. Απαγόρευσε το φερετζέ, το φέσι και την πολυγαμία αναβαθμίζοντας το ρόλο των γυναικών, στις οποίες μάλιστα χορήγησε και δικαίωμα ψήφου για πρώτη φορά. Δυστυχώς, οι δομές τής δικής μας κοινωνίας δεν κατάφεραν μέχρι σήμερα να αναδείξουν ηγήτορες τέτοιου μεγέθους και με ανάλογο όραμα.
«Ε.Ε.»: Πώς θα χαρακτηρίζατε τη διαδικασία τού σχηματισμού των εθνών-κρατών στα Βαλκάνια;- Ως αυθυποβολή. Αυτή ίσως να είναι η λέξη, που μπορεί να εκφράσει καλύτερα τη διαχρονική πνευματική κατάσταση των βαλκανικών εθνών κατά τη μακροχρόνια και επώδυνη διαδικασία τής δημιουργίας των κρατικών τους οντοτήτων μέχρι σήμερα.
Αυθυποβάλλονται στην ιστορική λήθη, προκειμένου να δικαιολογήσουν την ύπαρξή τους στον χάρτη. Χρησιμοποιούν τον εθνικισμό ως κάλυμμα τού φόβου και τής ανασφάλειάς τους.
Επιμένουν να οπισθοδρομούν σε ένα κόσμο που τρέχει και αδυνατούν να ανοίξουν γέφυρες συνεργασίας μεταξύ τους, διότι υπερδιογκώνουν ό,τι τους χωρίζει κι ελαχιστοποιούν ό,τι τους ενώνει. Προτιμούν να αγνοούν τα προβλήματα, παρά να τα λύνουν, θεωρώντας, ότι αυτό που δεν βλέπουν... απλά δεν υπάρχει.
Στρουθοκαμηλίζουν.
Στα έργα μου προσπάθησα να αποτυπώσω αυτήν ακριβώς την αλήθεια, αυτή την πραγματικότητα...
Ο ΣIΣΥΦΟΣ
«Ε.Ε.»: Γιατί τον Αλή Πασά τον απεικονίσατε με αίματα;
- Στο έργο απεικονίζεται ο επιθανάτιος ρόγχος τού Αλή, κατά τον οποίο, ενώ τού αποκόπτεται το κεφάλι και το αίμα στάζει στο λαιμό του, τα χείλη του παίρνουν ένα μώβ χρώμα ως ένδειξη τού επικείμενου θανάτου. Με αυτό τον ήρωα έχω συνειδησιακά μία πολύ ιδιαίτερη σχέση, κυριολεκτικά τον θαυμάζω, όχι μόνο για ότι έκανε στην τυχοδιωκτική ζωή του αλλά περισσότερο για τις «ιστορικές αντιθέσεις - διχογνωμίες» που έχει προκαλέσει στους σύγχρονους μελετητές.
ʽΗταν μια από τις μεγαλύτερες πολιτικο-στρατιωτικές φυσιογνωμίες, που ανέδειξε η περίοδος τής Τουρκοκρατίας. Παρά το γεγονός, ότι δεν είχε λάβει ποτέ αξιόλογη μόρφωση, συγκέντρωνε στο πρόσωπό του όλα τα χαρακτηριστικά τού μεγάλου ηγέτη. Υπήρξε μεγάλος διπλωμάτης. «Η επιτηδειότης μεθ΄ής ενώπιον μεν τής Πύλης προσεποιείτο τον ευπειθέστατον υπήκοον, ενώπιον δε των τούρκων τον ορθόδοξον οθωμανόν και ενώπιον των ελλήνων τον ανεξίθρησκον και φιλελεύθερον άνδρα και ενώπιον των γάλλων τον ιακωβίνον, ενώπιον δε των αλβανών του τον πιστόν και ειλικρινή εταίρον…» (Σπ. Αραβαντινού: «Αλή Πασάς», έκδ. «Δωδώνη», 2004).
Ουσιαστικά, στόχευε στη δημιουργία ενός μεγάλου ελληνοαλβανικού κράτους. Στην επικράτειά του επικρατούσε ειρήνη, ευημερία και απόλυτη ασφάλεια των υπηκόων. Ήταν λάτρης τής αξιοκρατίας και δεν είναι τυχαίο το γεγονός, ότι οι μεγαλύτεροι οπλαρχηγοί τού ΄21 υπήρξαν πρωτοπαλίκαρά του. Και συμπληρώνει ο ιστορικός: «Και αγαθή διοίκησις υπήρχε και ευημερία κοινωνική και ουσιωδών προνομίων απήλαυον οι χριστιανοί εν σχέσει προς τους λοιπούς υπηκόους. Η πνευματική δε ανάπτυξις, ο πληθυσμός, ο πλούτος τής χώρας ήσαν εν ακμή... Εστερέωσε πλήρες το κράτος τής ασφάλειας και τής τάξης... Εχρησιμοποίει προσφορώτατα έκαστον εις τον σκοπόν, ον προϋτίθετο να επιδιώξη, άνευ διακρίσεως θρησκεύματος ή φυλής.»
Συνομιλώντας ο Ibrahim Manzur με τον Αλή Πασά, τον ρώτησε γιατί είναι τόσο βίαιος με τους υπηκόους του και αυτός απάντησε «Δεν γνωρίζεις ακόμη ούτε τους αλβανούς ούτε τους έλληνας. Ενώ απαγχονίζεται εις τους κλάδους τής πλατάνου εις εξ αυτών, ο αδελφός αυτού διαπράττει κλοπήν υπό το αυτό δένδρον. Εάν δε ήθελον διατάξει να καή τις επί τής πυράς, ο υιός αυτού ήθελε κλέψει την τέφραν δια να την πωλήση.»
Μπορεί να φανεί υπερβολικό αυτό που θα πώ, αλλά θεωρώ, ότι τις βάσεις για την δημιουργία τού σύγχρονου κράτους μας τις έθεσε ο Αλή Πασάς. Η συμβολή του στην απόσχισή μας από την οθωμανική κυριαρχία ήταν μάλλον –απείρως μεγαλύτερη- από αυτή τού Κολοκοτρώνη ή τού Καραϊσκάκη.
«Ε.Ε.»: Ποιός ήταν ο Σισμάν, ο βασιλιάς των τυφλών, όπως τον ονομάζετε;
- Ο βούλγαρος κόμης Νίκολα Σισμάν και οι τέσσερεις γιοί του Μωϋσής, Ααρών, Δαβίδ και Σαμουήλ, το 976 μ.Χ. επαναστατούν κατά τού Βυζαντίου. Στις μάχες που ακολουθούν, θα βρουν τον θάνατο οι τρεις από τους τέσσερις γιους τού Σισμάν. Μόνος επιζών, ο Σαμουήλ, συμμαχεί με τον πάπα τής Ρώμης, ο οποίος τον ανακηρύσσει τσάρο των βούλγαρων και των ρωμαίων. Ο Σαμουήλ πασχίζει να εκπορθήσει την Κωνσταντινούπολη χωρίς αποτέλεσμα.
Ο αρμενικής καταγωγής αυτοκράτορας τού Βυζαντίου, Βασίλειος Β΄, (σ.σ. διαβάστε στην «Ελεύθερη Έρευνα»: Ούτε ένας έλληνας βυζαντινός αυτοκράτορας!), αποφασίζει να δώσει ένα τέλος στις ενοχλητικές επιθέσεις των βουλγάρων εκστρατεύοντας εναντίον τους. Στις παρυφές τού όρους Μπέλες, οι βουλγαρικές δυνάμεις θα περικυκλωθούν από το βυζαντινό στρατό και θα αιχμαλωτιστούν. Ο βασιλιάς Σαμουήλ με την συμπαράσταση μίας ολιγομελούς συνοδείας κατορθώνει να διασπάσει τον κλοιό και να διαφύγει δυτικά προς το Πρίλεπ, όπου βρισκόταν το οχυρό του.
| Για την τύχη των 15.000 βουλγάρων αιχμαλώτων, ο Βασίλειος ο Β΄ θα συμβουλευτεί τον οικουμενικό πατριάρχη Σέργιο Β΄, ο οποίος θα ευλογήσει την τύφλωσή τους. Σε κάθε εκατό τυφλούς αιχμαλώτους, τοποθετούνταν επικεφαλής ένας μονόφθαλμος επωμιζόμενος με το μακάβριο έργο, να τους οδηγήσει δυτικά προς το Πρίλεπ για να συναντήσουν το βασιλιά τους. Ο Σαμουήλ κοιτώντας από τις πολεμίστρες τού οχυρού του τα πλήθη των τυφλών στρατιωτών του να πλησιάζουν, δεν άντεξε και ξεψύχησε από καρδιακή προσβολή. |  |
«Ε.Ε.»: Ιδιαίτερη εντύπωση προξενεί ο τρόπος, που έχετε αποδώσει το Ρήγα Φεραίο. - Πράγματι, είναι πειστικός. Ο Ρήγας υπήρξε η βασική αντλία τού ευρωπαϊκού διαφωτισμού στα Βαλκάνια. Οι απόψεις του παρερμηνεύτηκαν, καθ΄όσον ο Ρήγας δεν οραματίστηκε τη δημιουργία ελληνικού κράτους, αλλά μιας βαλκανικής ομοσπονδίας, που θα λειτουργούσε στηριγμένη στις αρχές, που έθεσε η γαλλική επανάσταση.
Στον κοινό αγώνα για ελευθερία, δεν περίσσευε κανείς και όλοι έπρεπε να συνδράμουν είτε ήταν ρωμιοί, βούλγαροι, αλβανοί: «Βουλγάροι κι αρβανίτες, αρμένιοι και ρωμιοί, αράπηδες και άσπροι με μια κοινήν ορμή, για την ελευθερίαν, να ζώσωμεν σπαθί.»
«Ε.Ε.»: Στους βαλκάνιους ήρωες έχετε συμπεριλάβει ακόμα και το Δράκουλα. Ποιός ήταν ο Δράκουλας;- Πίσω από το όνομα τού Δράκουλα, κρύβεται ο βλάχος ηγεμόνας, Βλάντ Τσέπες. Συγκρούστηκε με το στρατό τού Μωάμεθ τού Πορθητή, ο οποίος, αφού κατέλαβε την Κωνσταντινούπολη, άρχισε να κατευθύνει την επέλασή του βορειότερα. Καθοριστικότατη στάθηκε η νυχτερινή επίθεση, που εξαπέλυσαν οι βλάχοι τού Τσέπες εναντίον τού στρατοπεδευμένου οθωμανικού στρατού την 17η Ιουνίου τού 1462. Μετά το αιφνιδιαστικό χτύπημα, οι βλάχοι τού Δράκουλα των Καρπαθίων οπισθοχώρησαν στα σκοτεινά δάση και χάθηκαν. Το επόμενο πρωί, οι οθωμανοί προσπάθησαν να ανασυγκροτηθούν και να κυνηγήσουν τους αντιπάλους τους, όμως, λίγα χιλιόμετρα πιο πέρα αντίκρυσαν ένα αποτρόπαιο θέαμα, από 20.000 περίπου ανασκολοπισμένους συμπατριώτες τους, γεγονός, που τους αποθάρρυνε από την συνέχιση τής επέλασής τους.
Το επώνυμο Τσέπες, σημαίνει στα ρουμανικά ανασκολοπιστής και δόθηκε στο βλάχο ηγεμόνα, διότι παλούκωνε τους νεκρούς αντιπάλους του μετά από κάθε μάχη.
«Ε.Ε.»: Τον Άνθρωπο Ελέφαντα από την ταινία με τον Antοny Hopkins γιατί τον βάλατε;
- Η ταινία πραγματεύεται το δράμα ενός ανθρώπου, που είχε την ατυχία να μεταλλαχθεί ως κυοφορούμενος. Σε όλα τα βαλκανικά κράτη, η διδασκαλία τής Ιστορίας κόβεται και ράβεται κάθε φορά στα μέτρα των εξουσιαστικών εθνολογικών και πολιτικών επιταγών τής κάθε χώρας. Τα συγκρουόμενα συμφέροντα οδηγούν σε εσκεμμένες ιστορικές διαστρεβλώσεις. Ο άνθρωπος ελέφαντας ζωγραφισμένος πάνω σε ήδη παραμορφωμένο αυγό στρουθοκαμήλου παρουσιάζεται, για να συμβολοποιήσει αυτήν ακριβώς την ανήθικη μετάλλαξη τής Ιστορίας.
«Ε.Ε.»: Από ποιά ρεύματα έχετε επηρεαστεί;
- Δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο καλλιτεχνικό ρεύμα, που να με επηρέασε ή κάποιο «στυλ», που να ακολουθώ. Διαισθάνομαι, ότι μπορεί να υπάρχει συνάφεια με την pop art, αλλά, δεδομένου τού ερασιτεχνισμού μου και τής αυτοδίδακτης τεχνικής μου κλίσης, εκτιμώ, ότι οι βαλκάνιοι ήρωες, όπως τους απέδωσα, αποτελούν ένα είδος λαϊκής τέχνης, παραπλήσιας σε ύφος με τις ξύλινες μάσκες των ιθαγενών τής αφρικανικής ζούγκλας ή τα νεκρικά προσωπεία των Φαγιούμ.
Τα πάντα γύρω μας μπορούν να επηρεάσουν την καλλιτεχνική έμπνευση των ανθρώπων. Θεωρώ, ότι τα καλλιτεχνικά ρεύματα ουσιαστικά διαμορφώνονται στο πλαίσιο μίας τελικής συγκομιδής και στο τέλος κάθε εποχής.
Αυτό πάντως είναι ένα κεφάλαιο, που δεν ενδιαφέρει τους καλλιτέχνες, αλλά τους ιστορικούς τέχνης, διότι ένας ζωγράφος -επί παραδείγματι- θα δημιουργήσει αυτό που επιθυμεί είτε είναι εκτός είτε εντός τής μόδας τής εποχής του.
| Παρά ταύτα, μερικοί επισκέπτες τής έκθεσης θεώρησαν, ότι η δουλειά μου έχει και κάποιο χαρακτήρα «καρικατούρας» ή cartoon και δεν σας κρύβω, ότι από μικρός θαύμαζα ευφυείς σκιτσογράφους comics και κινουμένων σχεδίων όπως τους Charles M. Schulz, Friz Freleng, Frank Miller… και πολλούς άλλους, ενώ επίσης με εντυπωσίαζε η ηρωική θεματολογία τού λαϊκού ζωγράφου, Θεόφιλου. Αυτόν τον θαυμασμό μου συχνά επιδιώκω να μετουσιώνω σε γόνιμη επιρροή, όταν ζωγραφίζω. |  |
Το οξύμωρο στην όλη υπόθεση ήταν, ότι όταν ολοκλήρωσα τη θεματική ενότητα των έργων μου και είχα (πια!) τη βεβαιότητα, ότι με τα έργα αυτά σχολίαζα ακροθιγώς τον εθνικό και ιστορικό στρουθοκαμηλισμό των βαλκανικών λαών, διαπίστωσα -φεύ!-, ότι «στρουθοκαμήλιζα» κι εγώ ο ίδιος, καθώς είχα υιοθετήσει την επικρατούσα και εσφαλμένη άποψη, ότι η στρουθοκάμηλος χώνει το κεφάλι της στο χώμα, όταν αντιλαμβάνεται κίνδυνο νομίζοντας, ότι έτσι τον αποφεύγει.
Σε ένα βιβλίο τού ιστορικού Διοδώρου τού Σικελιώτη, που έτυχε να διαβάσω λίγους μόνο μήνες πριν την έκθεση των έργων μου (Ιστ. Βιβλ., Β΄ 50) ανακάλυψα, ότι -η στρουθοκάμηλος- όταν περικυκλωθεί και κινδυνεύει να πιαστεί, κρύβει το κεφάλι της σε θάμνους ή σε κάποια παρόμοια κρύπτη, όχι όπως νομίζουν μερικοί από ηλιθιότητα και νωθρότητα, γιατί τάχα νομίζει, ότι επειδή αυτή δεν βλέπει άλλους, δεν τη βλέπουν κιόλας, άλλα γιατί φροντίζει να προφυλάξει το μέρος αυτό τού σώματος, πού έχει πιο αδύνατο.
Η φύση, συνεχίζει ο Διόδωρος, είναι ένας εξαίρετος δάσκαλος όλων των ζώων για τη διατήρηση όχι μόνο της δικής τους ζωής, άλλα και των απογόνων τους, γιατί φυτεύοντας μέσα τους το ένστικτο τής αυτοσυντήρησης, οδηγεί τις γενιές, πού διαδέχονται ή μια την άλλη, σ΄ έναν αιώνιο κύκλο συνεχούς ύπαρξης...
Στρουθοκαμηλισμός στην Ιστορία των Βαλκανίων.
Θα ήθελα από καρδιάς να ευχαριστήσω τους ζωγράφους Χ. Μπότσογλου και Δ. Μυταρά, οι οποίοι μέσω των συστατικών τους επιστολών αξιολόγησαν θετικά την καλλιτεχνική μου δραστηριότητα δίνοντάς μου ώθηση να συνεχίσω. Επίσης, ευχαριστώ τους χορηγούς, που με ενίσχυσαν σημαντικά στην υλοποίηση τής έκθεσής μου: τις εταιρείες Starbucks και WWW logistics, καθώς και την «Ελεύθερη Έρευνα».
