Στους πρόποδες των ελβετικών Άλπεων βρίσκεται το θεαματικό Καντόνι του Ούρι. Το εντυπωσιακό περιβάλλον προσφέρει συναρπαστικές δραστηριότητες, όπως σκι, αλεξίπτωτο πλαγιάς και καγιάκ σε ορμητικά νερά. Θεωρείται επίσης, ως η γενέτειρα του εθνικού ήρωα της Ελβετίας, Γουλιέλμου Τέλου.

Ο Τέλος καταγράφεται ως εθνοπατέρας. Αποτελεί την κεντρική μορφή του ελβετικού πατριωτισμού, όπως αυτός διαμορφώθηκε μετά τους πολέμους του Μεγάλου Ναπολέοντα. Οι πάντες στην Ελβετία μεγαλώνουν γνωρίζοντας την ιστορία του, η οποία διδάσκεται στα σχολεία.

Η παγκοσμίως όμως, γνωστή αυτή ιστορία, δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. Είναι ένα ακόμα παραμύθι, όπως όλα τα παραμύθια πάνω στα οποία έχουν κτισθεί οι εθνικές συνειδήσεις των εθνών-κρατών, ένα αντίστοιχο, για παράδειγμα, με το παραμύθι του Κρυφού Σχολειού στην περίπτωση του ελληνικού έθνους-κράτους.

Η ιστορία ξεκινάει το 1307 στο Άλτντορφ της Ελβετίας. Την ήσυχη αλπική πόλη κυβερνούσε ένας νεοδιορισμένος ηγεμόνας της Αυστρίας των Αψβούργων, ο Άλμπρεχτ Γκέσλερ. Δεν ήταν καθόλου δημοφιλής. Ήταν ένας απολυταρχικός τύραννος. Διέταζε το λαό να κάνει πράγματα που δεν ήθελε κι επέβαλε την εξουσία του με πολύ ταπεινωτικούς τρόπους.

Κάθε μέρα κρέμαγε το καπέλο του σε ένα κοντάρι στο κέντρο της πόλης. Απαιτούσε οι κάτοικοι να υποκλίνονται σ’ αυτό ως ένδειξη υποταγής. Οι άνθρωποι τον φοβούνταν κι όταν παρήλαυνε το καπέλο, υποκλίνονταν. Μια μέρα όμως, ένας αγρότης από το Μπύργκλεν του Ούρι, αποφάσισε ότι βαρέθηκε την καταπιεστική εξουσία του Γκέσλερ. Το όνομά του: Γουλιέλμος Τέλος.

Ο Τέλος, δημοφιλής στην περιοχή και γνωστός ως εξαιρετικά καλός σκοπευτής με τόξο-βαλλίστρα, πέρασε μπροστά στον στύλο χωρίς να υποκλιθεί. Έμεινε όρθιος, δεν υπέβαλε τα σέβη του. Ο Γκέσλερ έγινε έξω φρενών. Αποφάσισε να τιμωρήσει το Τέλο με τον πιο σκληρό τρόπο. Τον διέταξε να αποδείξει τις ικανότητές του ως σκοπευτή, πάνω στο γιο του. Διέταξε να τοποθετηθεί ένα μήλο στο κεφάλι του νεαρού. Ο Τέλος έπρεπε να απομακρυνθεί 120 βήματα και να στοχεύσει το μήλο με τη βαλλίστρα. Έμοιαζε αδύνατο, ήταν όμως αποφασισμένος να ορθώσει το ανάστημά του και συμφώνησε. Ήταν ό,τι πιο επικίνδυνο είχε κάνει ποτέ στη ζωή του. Διακινδύνευε να σκοτώσει το γιο του. Σημάδεψε, κράτησε την ανάσα του κι έριξε. Πέτυχε το μήλο κι έτσι ο γιος του τη γλίτωσε. Όλοι ανακουφίστηκαν και ο Γουλιέλμος Τέλος και οι ντόπιοι. Όλοι, εκτός από τον Γκέσλερ.

Ο Τέλος είχε κερδίσει τη δοκιμασία, αλλά δεν είχε τελειώσει ακόμα. Ο Γκέσλερ πρόσεξε ότι πριν τη βολή, ο Τέλος είχε βγάλει δύο βέλη από τη φαρέτρα του αντί για ένα και μετά το κατόρθωμά του τον ρώτησε γιατί. Ο Τέλλος αποκρίθηκε πως, αν είχε σκοτώσει το γιο του, θα χρησιμοποιούσε το δεύτερο βέλος για να σκοτώσει τον ίδιο τον Γκέσλερ.

Ο Γκέσλερ εξαγριώθηκε, συνέλαβε τον Τέλο και τον μετέφερε στο πλοιάριό του δεμένο, για να τον κλείσει στο κάστρο του στο Κύσναχτ. Στη Λίμνη της Λουκέρνης όμως, ξέσπασε θύελλα και οι στρατιώτες φοβήθηκαν ότι το πλοιάριο θα ανατρεπόταν, οπότε έλυσαν τον Τέλο και του ζήτησαν να καθίσει στο πηδάλιο. Ο Τέλος εκμεταλλεύθηκε την ευκαιρία για να αποδράσει, πηδώντας από το σκάφος στο σημείο της ακτής που είναι και σήμερα γνωστό ως Tellsplatte (Το άλμα του Τέλου).

Περπάτησε μέχρι το Κύσναχτ και παραμόνευε: Όταν ο Γκέσλερ έφθασε εκεί, τον σημάδεψε με τη βαλλίστρα του και τον σκότωσε, καθώς περνούσε από μια στενωπό του δρόμου από το Ίμενζεε στο Κύσναχτ, σήμερα γνωστό ως Hohle Gasse.

Η ανυπόταχτη στάση του Γουλιέλμου Τέλου άναψε τη σπίθα της εξέγερσης των ντόπιων ενάντια στους αυστριακούς δυνάστες, στην οποία ο ίδιος έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο. Ο αγώνας οδήγησε τελικά στο σχηματισμό της Ελβετικής Συνομοσπονδίας.

Από τη Γαλλική Επανάσταση μέχρι τους Παγκόσμιους Πολέμους ο Τέλος ανυψώθηκε σε σύμβολο εξέγερσης κατά της τυραννίας, τόσο στην Ελβετία όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Η φήμη του ως αγωνιστή κατά της τυραννίας συνδέθηκε με την ιστορία της Γαλλικής Επανάστασης. Ο ενθουσιασμός των γάλλων επαναστατών με τον Τέλο αντανακλάται στην Ελβετία με την ίδρυση της Ελβετικής Δημοκρατίας. Ο Τέλος έγινε το έμβλημα αυτής της δημοκρατίας με τη μορφή του να υπάρχει στην επίσημη σφραγίδα της. Αλλά και ένα πλοίο του γαλλικού πολεμικού ναυτικού ονομάσθηκε το 1795 «Γουλιέλμος Τέλος».

Ο Σίλερ έγραψε το ομώνυμο θεατρικό έργο (1804), που ο Ροσίνι χρησιμοποίησε ως βάση για την όπερά του (1829), της οποίας η εισαγωγή (ουβερτούρα) είναι ένα από τα γνωστότερα και περισσότερο χρησιμοποιούμενα μουσικά κομμάτια, π.χ. σε ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές και σειρές.

Η πρώτη κινηματογραφική ταινία για τον Γουλιέλμο Τέλο γυρίστηκε στη Γαλλία το 1900.

Ο Σαλβαδόρ Νταλί ζωγράφισε τρείς πίνακες με θέμα τον Γουλιέλμο Τέλο.

Αν ανατρέξουμε όμως στα αρχεία που περιγράφουν λεπτομερώς την εξέγερση στις αρχές του 14^ου αιώνα, ο Γουλιέλμος Τέλος δεν αναφέρεται πουθενά. Δεν υπάρχει τίποτε που να ταιριάζει έστω και λίγο με τη θρυλική ιστορία του, η οποία κάνει την εμφάνισή της στα ελβετικά ιστορικά βιβλία τον 16^ο αιώνα. Τα βιβλία αναφέρουν τον Τέλο 250 χρόνια μετά την υποτιθέμενη ιστορία του.

Τελικά, η ιστορία του Τέλου είναι ένας απλός μύθος, που δεν είναι ούτε του 1307, ούτε καν προέρχεται από την Ελβετία. Είναι πολύ παλιότερος και προέρχεται από άλλο μέρος της Ευρώπης. Στη Σκανδιναβική Μυθολογία γίνεται λόγος για ένα σκοπευτή με μαγικές ικανότητες που προστρέχει σε βοήθεια ενός λαού που καταπιέζεται από κάποιον τύραννο. Πρόκειται για ένα μύθο των Βίκινγκς από τον 10^ο αιώνα. Σε αυτή τη δανέζικη εκδοχή, ένας άνδρας ονόματι Παλνατόκι, καυχιέται στον τύραννο-βασιλιά της Δανίας Χάραλντ Α΄ τον Κυανόδοντα, για τις ικανότητές του στην τοξοβολία. Κι έτσι ο βασιλιάς αποφασίζει να τον δοκιμάσει. Τον διατάζει να ρίξει ένα βέλος στο κεφάλι του γιου του, πάνω στο οποίο έχει τοποθετηθεί ένα μήλο.

Η ιστορία είναι ίδια με αυτή του Γουλιέλμου Τέλου. Tο παραμύθι των Βίκινγκς πρέπει να έφτασε στη Ελβετία τον Μεσαίωνα από οδοιπόρους προσκυνητές. Με τον καιρό, το παραμύθι μεταλλάχθηκε σε ιστορία του Γουλιέλμου Τέλου. Όταν λόγιοι έγραψαν την ιστορία της Ελβετίας το 16^ο αιώνα, παρουσίασαν το μύθο ως γεγονός δίνοντας στο έθνος το δικό του ήρωα.

Η αμφισβήτηση της ύπαρξης του Τέλου παρέμεινε ιδιαίτερα αντιδημοφιλής. Στην Ελβετία η μορφή του χρησιμοποιήθηκε ως πρότυπο «εθνικού ήρωα» στις αρχές του 19^ου αιώνα, αλλά και αργότερα. Όταν κάποιος ιστορικός τόλμησε να αμφισβητήσει τον θρύλο τη δεκαετία του 1830, ένα ομοίωμά του κάηκε δημόσια σε ένα λιβάδι πάνω από τη Λίμνη της Λουκέρνης όπου, σύμφωνα με την παράδοση, ορκίσθηκαν οι δημιουργοί της συμμαχίας ανάμεσα στα ιδρυτικά καντόνια της Ελβετικής Συνομοσπονδίας.

Οι ιστορικοί συνέχισαν να διαφωνούν σχετικά με τον θρύλο μέχρι σήμερα. Το 1891 δημοσιεύτηκε μια επιστημονική μελέτη
για την ίδρυση της Συνομοσπονδίας (κυβερνητική παραγγελία για τον εορτασμό της πρώτης «Εθνικής Ημέρας» της Ελβετίας την 1^η Αυγούστου 1891), στην οποία αναφέρεται ότι η ιστορία του Τέλου είναι μύθος.

Οι σύγχρονοι ιστορικοί γενικώς θεωρούν το θρύλο ως μυθοπλασία, αφού δεν μπορεί να αποδειχθεί ούτε η ύπαρξη του Τέλλου, ούτε του Γκέσλερ. Ο θρύλος εξάλλου μιλά για μια συντονισμένη εξέγερση, που περιελάμβανε την καταστροφή πολλών οχυρώσεων. Ωστόσο, οι αρχαιολογικές αποδείξεις δείχνουν ότι πολλές από αυτές τις οχυρώσεις είχαν ήδη εγκαταλειφθεί και καταστραφεί πολύ πριν το 1307.

Ο Γουλιέλμος Τέλος πάντως, παραμένει θρυλικός ήρωας για τους ελβετούς, σύμβολο της ελβετικής περηφάνιας.