811. Ο βυζαντινός στρατός με επικεφαλής τον αυτοκράτορα Νικηφόρο Α΄ καταλαμβάνει την πρωτεύουσα των βουλγάρων του Κρούμου, Πλίσκα.

Οι στρατιώτες καταφεύγουν σε λαφυραγωγίες και βαρβαρότητες.

Η μεγαλύτερη θηριωδία όμως, γίνεται κατά διαταγή του ίδιου του αυτοκράτορα:

Μαζεύουν τα παιδιά, τα δένουν, τα ξαπλώνουν στο χώμα και τα θανατώνουν φρικτά περνώντας από πάνω τους αλωνιστική μηχανή.

Σκοτώνουν επίσης όλο τον πληθυσμό της πόλης, ακόμα και τα ζώα!

Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα της ιστορίας, ίσως χειρότερο κι από την τύφλωση των χιλιάδων αιχμαλώτων από τον Βασίλειο Βουλγαροκτόνο.

Κι όμως, οι εγχώριοι ιστορικοί προτιμούν να το παραλείπουν. Δεν το αναφέρουν καν στις περιγραφές τους, όταν μας εκθειάζουν την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία
και τον... «βυζαντινό μελίρρυτο πολιτισμό».

Ο Νικηφόρος Α' ήταν γασσανιδικής καταγωγής· γεννήθηκε στην Πισιδία. Οι Γασσανίδες ήταν ένα αραβικό βασίλειο, που ιδρύθηκε από απογόνους της φυλής Αζντ από την Υεμένη. (Διαβάστε στην «Ελεύθερη Έρευνα»: Ούτε ένας έλληνας βυζαντινός αυτοκράτορας!).

Μορφωμένος και δραστήριος άνδρας, είχε διορισθεί από την Ειρήνη την Αθηναία λογοθέτης, δηλαδή υπουργός των Οικονομικών. Επωφελήθηκε από τη λαϊκή δυσφορία κατά της αυτοκράτειρας, ηγήθηκε στάσης, την εκθρόνισε και στέφθηκε αυτοκράτορας το 802.

Αφού ξεφορτώθηκε την Ειρήνη και πήρε τους θησαυρούς της, επιχείρησε να αντιμετωπίσει άλλους συνωμότες, επικεφαλής των οποίων ήταν ο στρατηγός Βαρδάνιος. Όταν ο Βαρδάνιος κατάλαβε ότι δεν μπορούσε να επικρατήσει, παραδόθηκε και ζήτησε συγχώρεση από τον Νικηφόρο. Του φόρεσαν τα ράσα και τον έκλεισαν σε κάποιο μοναστήρι, αλλά σε λίγο ο Νικηφόρος έστειλε εκεί δικούς του στρατιώτες και του έβγαλαν τα μάτια.

Ο Νικηφόρος αντιμετώπισε το οικονομικό χάος με δρακόντεια μέτρα κι επέβαλε βαρύτατη φορολογία.

Τα μέτρα προκάλεσαν σφοδρότατη εσωτερική αντίδραση. Όσα ένοπλα κινήματα εκδηλώθηκαν, καταστάλθηκαν με βάρβαρα μέσα.

Ως άμεση συνέπεια των στάσεων όμως, υπήρξε η παράλυση της πειθαρχίας στο στράτευμα, η οποία επηρέασε το αποτέλεσμα των αγώνων που διεξήγαγε αργότερα ο Νικηφόρος κατά του βασιλιά των βουλγάρων Κρούμου.

Τύραννος, αλιτήριος, Ιούδας, παμφάγος, άσπλαγχνος είναι μερικοί μόνο από τους χαρακτηρισμούς του Νικηφόρου Α΄ από τον σύγχρονό του χρονογράφο Θεοφάνη. Ανάλογη είναι η μεταχείριση από μεταγενέστερους χρονογράφους.

Από τους νεότερους ιστορικούς, ο Gibbon δέχεται ανεπιφύλακτα ό,τι παραδόθηκε από τους χρονογράφους για τον Νικηφόρο Α΄:

Πολλοί τύραννοι ήταν αναμφίβολα μεγαλύτεροι εγκληματίες από τον Νικηφόρο Α΄,
αλλά κανείς ίσως δεν προκάλεσε την βαθιά και καθολική απέχθεια του λαού όσο αυτός.
Ο χαρακτήρας του κηλιδώθηκε με τις τρεις δυσοίωνες κακίες
της υποκρισίας, της αγνωμοσύνης και της φιλαργυρίας.
Η έλλειψη αρετής του, δεν αντισταθμίστηκε από κανένα ανώτερο ταλέντο ή προσόν.

Ανίκανος και ατυχής στον πόλεμο, ο Νικηφόρος ηττήθηκε από τους σαρακινούς
και σκοτώθηκε από τους βούλγαρους.
Kαι το πλεονέκτημα που πέθανε, εξισορροπήθηκε, κατά την κοινή γνώμη,
από την καταστροφή ενός ρωμαϊκού στρατού.

Edward Gibbon: «Succession and Characters of the Greek Emperors», Part II τ. 4, chapter XLVIII.

Ο Νικηφόρος ήρθε σε σύγκρουση με τους άραβες, νικήθηκε το 804 στη μάχη του Κράσου της Φρυγίας κι αναγκάστηκε να συνάψει ειρήνη με το χαλίφη Χαρούν-αλ-Ρασίδ με τον όρο της καταβολής ετήσιου φόρου.

Γύρω στα 805-807 ξέσπασε η επανάσταση των σλάβων της Πελοποννήσου (βλ. Τι απέγιναν τόσοι σλάβοι;). Όταν οι στασιαστές υποτάχτηκαν, οι σλάβοι αιχμάλωτοι πουλήθηκαν ως δούλοι στους γύρω μεγαλοκτηματίες. Ακόμα και τα κτήματα των σλαβικών κοινοτήτων δόθηκαν στην εκκλησία του Αγίου Ανδρέα της Πάτρας και οι σλάβοι αγρότες υποχρεώθηκαν να συντηρούν με δικά τους μέσα τους τοπικούς βυζαντινούς στρατηγούς, τους έπαρχους και άλλους επίσημους που περνούσαν από την περιοχή τους.

Για να είναι ήσυχος από τους σλάβους της Βαλκανικής, ο Νικηφόρος Α΄ έφερε ρωμιούς μικρασιάτες και τους εγκατέστησε «επί τας Σκλαβηνίας», δηλαδή σε μέρη που κατοικούσαν σλάβοι και κυρίως στην Πελοπόννησο.

Το 809 οργάνωσε εκστρατεία εναντίον των βουλγάρων, που κατείχαν την περιοχή του Στρυμόνα. Αρχηγός τους ήταν ο Κρούμος, ικανός στρατηγός, δραστήριος και οργανωτικό μυαλό. Το ταμείο του βυζαντινού στρατού έπεσε στα χέρια των βουλγάρων —ίσως από προδοσία— και πολλοί στρατιώτες αιχμαλωτίστηκαν κι άλλοι σφάχτηκαν.

Ο Νικηφόρος, επειδή πληροφορήθηκε ότι σε διάφορες επαρχίες είχαν εκδηλωθεί αντάρτικα κινήματα, γύρισε στην πρωτεύουσα αποφασισμένος να οργανώσει νέο στρατό, για να κτυπήσει πάλι τους βουλγάρους.

Το 811, κατόπιν μακρών προπαρασκευών, ανέλαβε αυτοπροσώπως εκστρατεία. Στην αρχή οι βυζαντινοί νικούσαν.

Ο Κρούμος ζήτησε ειρήνη, αλλά ο Νικηφόρος Α΄ δεν δέχτηκε. Πολλοί τον συμβούλευσαν να σταματήσει εκεί, αλλά αυτός δεν τους άκουσε και προχώρησε, έχοντας διατάξει γενική σφαγή των εχθρών.

H πιο αποτρόπαια πράξη εκείνου του πολέμου συνέβη κατά την άλωση της Πλίσκα, πρωτεύουσας των βουλγάρων του Κρούμου, το καλοκαίρι εκείνης της χρονιάς.

Ο βυζαντινός στρατός σκότωσε όλο τον πληθυσμό και τα ζώα, ακόμα και τα βρέφη, περνώντας από πάνω τους με «αλωνιστική μηχανή».

Χαρακτηριστικό όσο και εξαιρετικά ενδιαφέρον είναι ότι το συγκεκριμένο επεισόδιο μνημονεύεται κυρίως από ξενόγλωσσες πηγές. Οι εγχώριες πηγές σιωπούν εν γένει για τη σφαγή. Μόνο ο Θεοφάνης κάνει λόγο για τα βρέφη που ανηλεώς φονεύτηκαν, χωρίς όμως να περιγράφει τον τρόπο.

Ας δούμε την περιγραφή του Πατριάρχη Αντιοχείας Μιχαήλ Σύρου:

Ο Νικηφόρος, αυτοκράτορας των Ρωμαίων επιτέθηκε στους Βούλγαρους:

Ως νικητής (αυτής της επίθεσης) σκότωσε μεγάλο αριθμό (ανθρώπων).
Προέλαυσε μέχρι την πρωτεύουσά τους, την κατέλαβε και την κατέστρεψε.

Η αγριότητά του έφτασε σε τέτοιο σημείο όπου, διέταξε να φέρουν τα μικρά τους παιδιά,
τα έβαλε δεμένα στη σειρά το ένα δίπλα στο άλλο κατά γης
και πέρασε από πάνω τους κύλινδρο αλωνίσματος σιτηρών (αλωνιστική μηχανή).

Μιχαήλ Σύρος, Πατριάρχης Αντιοχείας.
«Chronique de Michel le Syrien, Patriarche Jacobite d'Antioche (1166-1199)»,
t. 3, J.-B. Chabot, Παρίσι, 1905, XII, κεφ. V, σελ. 17.

Παραθέτουμε μερικές ακόμα περιγραφές της κτηνωδίας:

Επειδή ο βυζαντινός στρατός όχι μόνο ρίχτηκε στη λεηλασία, αλλά και κακομεταχειρίστηκε τους πληθυσμούς των αβάρων και των σλάβων, εκείνοι συμμάχησαν με τους βούλγαρους κι άρχισαν να ενεργούν ολέθριους για τους βυζαντινούς στρατιώτες αιφνιδιασμούς.

Επιπλέον, ο Νικηφόρος δεν είχε πάρει τα μέτρα του και πολλοί αξιωματικοί είχαν οργανώσει συνωμοσία και πάνω στη μάχη αυτομολούσαν στους βούλγαρους.

Η εκστρατεία υπήρξε καταστροφική για το Βυζάντιο. Χάθηκε πολύς στρατός και πολλές χιλιάδες αιχμαλωτίστηκαν.

Ο ίδιος ο Νικηφόρος φονεύτηκε.

Ο Κρούμος έκοψε το κεφάλι του αυτοκράτορα και το επιδείκνυε κρεμασμένο για πολλές μέρες. Ύστερα το έγδαρε, το έντυσε με ασήμι κι έπιναν απ’ αυτό κρασί στα συμπόσια ο ίδιος και οι άρχοντες των σλάβων.

Διαβάστε ακόμα:

Ούτε ένας έλληνας βυζαντινός αυτοκράτορας!

Οι δυο γάμοι βυζαντινού αυτοκράτορα με άνδρες

Σεξουαλική κακοποίηση παιδιών στο Βυζάντιο

Αιμομίκτες βυζαντινοί αυτοκράτορες

Ο δικέφαλος αετός δεν υπήρξε ποτέ σημαία ή έμβλημα του Βυζαντίου

και άλλα άρθρα στο: ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ / ΙΣΤΟΡΙΑ / ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ