Ο παραπάνω πίνακας εικονίζει μια σκηνή απλής οικιακής ζωής. Δείχνει μια γυναίκα, που κρατάει μια ισορροπημένη ζυγαριά κι ένα παράθυρο, από το οποίο εισέρχεται μια δέσμη φωτός. Μοιάζει περισσότερο σα τη φωτογραφία αυτής της γυναίκας, παρά σαν πίνακας ζωγραφικής.

Το πώς δημιουργήθηκε αυτή η τόσο ρεαλιστική εικόνα υπήρξε πηγή διαφωνιών για αιώνες, μέχρι που ένα πρωτοπόρο τεστ αποκάλυψε την αλήθεια.

Η ιστορία αφορά έναν εφευρετικό άντρα, που επιχείρησε να λύσει ένα μυστήριο τριακοσίων πενήντα ετών.

Είμαστε στη δεκαετία του 1670 στην Ολλανδία, στη «Χρυσή Εποχή» της ολλανδικής Τέχνης. Μια σχολή ικανότατων ζωγράφων δημιουργούν κομψά πορτρέτα, νεκρές φύσεις και τοπία. Όμως, κανένας τους δεν φτάνει το ταλέντο του Johannes Vermeer.

Ο Vermeer φημίζεται για τους ρεαλιστικούς πίνακές του με εξαίρετη χρήση φωτός και χρώματος. Οι θεσπέσιοι πίνακές του είναι πιο ζωντανοί από οποιουδήποτε συγχρόνου του. Ο ρεαλισμός των σκηνών συνεπαίρνει τον κόσμο.

Ο Vermeer όμως, κρατάει μυστική την τεχνική επίτευξης τόσης λεπτομέρειας. Προτιμάει να εργάζεται αργά και με μέθοδο στο ατελιέ του.

Όταν πια πεθαίνει, σε ηλικία 43 ετών, αφήνει πίσω του περισσότερα από σαράντα έργα. Για αιώνες οι ιστορικοί Τέχνης αδυνατούν να βρουν το μυστικό του ρεαλισμού στο έργο του. Ο γρίφος ταλαιπωρεί χρόνια τον κόσμο της Τέχνης.

Οπότε, το 2002, ένας αμερικάνος, ο Tim Jenison, αναλαμβάνει την υπόθεση.

Ο Jenison είναι μηχανικός και εφευρέτης. Δεν έχει καλλιτεχνική κατάρτιση και δεν ξέρει να ζωγραφίζει. Ταξιδεύει σε ευρωπαϊκά μουσεία για να εξετάσει έργα του Vermeer.

Μια λεπτομέρεια σε ένα, του τραβάει την προσοχή. Προσέχει ότι μπροστά τα πράγματα είναι εστιασμένα κι ότι προς τα πίσω όλα αρχίζουν να θολώνουν. Θεωρεί ότι αυτό θυμίζει τη λήψη φωτογραφικής μηχανής. Του φαίνεται σα να μη χρησιμοποιούσε μοντέλο ο ζωγράφος, αλλά φωτογραφία ως σημείο αναφοράς. Αλλά οι οξυδερκής του παρατήρηση δεν βγάζει νόημα. Ο Vermeer ζωγράφιζε εκατόν πενήντα χρόνια πριν την ανακάλυψη της φωτογραφίας.

Ποιο είναι λοιπόν το μυστικό πίσω από το φωτορεαλισμό του Vermeer;

Ο Jenison πιστεύει ότι το μυστικό της τεχνικής δεν έγκειται στο πινέλο, αλλά σε ένα φακό. Τα έργα μοιάζουν να έχουν ιδωθεί μέσω φακού.

Επί μήνες μελετά ιστορικά συγγράμματα για τον Vermeer. Και βρίσκει κάτι που επιβεβαιώνει τη θεωρία του. Μια αναφορά σε μια οπτική συσκευή που ονομάζεται Camera Obscura (σκοτεινός θάλαμος). Στην ουσία, πρόκειται για πρώιμη εκδοχή προβολέα. Όταν ζούσε ο Vermeer, οι σκοτεινοί θάλαμοι ήταν δημοφιλείς.

Ο Tim εικάζει ότι ο Vermeer έστησε το ατελιέ του σα σκοτεινό θάλαμο. Δηλαδή, το ατελιέ ήταν ένα σκοτεινό δωμάτιο με μια τρύπα στον ένα τοίχο.

Μετά, έβαζε το θέμα του σε φωτεινό δωμάτιο στην άλλη πλευρά του τοίχου. Τοποθετώντας ένα φακό στην τρύπα προέβαλε στο ατελιέ πιο ευκρινή εικόνα του θέματος. Τέλος, με τη βοήθεια κατόπτρων επανέφερε την προβολή από ανάποδη σε κανονική.

Ο Vermeer δεν αναπαρήγαγε μόνο το σχήμα, αλλά και τα χρώματα. Κατά τον Tim Jenison, ο Vermeer μπορούσε να μιμείται έτσι τις μικρές λεπτομέρειες που βρίσκουμε σήμερα σε φωτογραφίες.

Προκειμένου να εξακριβώσει τη θεωρία, ο Tim αντέγραψε ένα διάσημο πίνακα του Vermeer, το «Μάθημα Μουσικής». Κατασκεύασε ένα σκοτεινό θάλαμο, αναπαρήγαγε τον πίνακα και χρησιμοποίησε πινέλο και καμβά.

Μετά από επτά μήνες σχολαστικής δουλειάς, ολοκλήρωσε ένα σχεδόν τέλειο αντίγραφο του έργου.

Το πείραμα οδήγησε στη δημιουργία ενός πίνακα ποιότητας Vermeer, από κάποιον που ποτέ του δεν είχε πιάσει πινέλο στη ζωή του.

Δεν έλυσε όμως μόνο αυτό το μυστήριο. Επειδή η διαδικασία ήταν τόσο λεπτομερής, δικαιολογείται γιατί ο Vermeer ζωγράφισε λίγους πίνακες και σε καμβάδες μικρού μεγέθους.

Ο Jenison παρουσίασε την ανακάλυψή του το 2013, στο ντοκιμαντέρ «Tim's Vermeer».

Παρότι ο Tim εκθειάστηκε για τη μεθοδολογία του, το έργο του έφερε αντιπαράθεση στο χώρο της Τέχνης. Κάποιοι τον κατηγόρησαν ότι ακύρωσε την τεχνική του Vermeer παρουσιάζοντάς την ως απλό τρικ.

Κάποιοι άλλοι όμως, δεν είδαν τρικ, αλλά περαιτέρω επιβεβαίωση της ευφυίας του ζωγράφου.

Στο κάτω-κάτω, χάρη στην φωτορεαλιστική τεχνική του καλλιτέχνη, προέκυψαν κάποια από τα πιο ρεαλιστικά έργα της εποχής του ή κι όλων, ενδεχομένως, των εποχών.