Τα λικέρ είναι τόσο απλή ιδέα: Ποτό, ζάχαρη και βελτιωτικά γεύσης. Ποιος όμως πρωτοσκέφτηκε να συνδυάσει αυτά τα συστατικά;
Σήμερα, τείνουμε να συνδέσουμε τα λικέρ με ακριβά κοκτέιλ. Δεν προέρχονται όμως από τα πολυσύχναστα μπαρ των πόλεων ή από στιλάτα εστιατόρια. Προέρχονται από χώρους θεολογικής μελέτης και ήρεμου διαλογισμού. Εκεί, όπου πριν από αιώνες αναζητούσαν το ελιξίριο της ζωής. Η εφεύρεση των λικέρ πριν από περίπου οκτακόσια χρόνια επιτεύχθηκε από μοναχούς. Αρχικά, ήταν φαρμακευτικά ροφήματα, τα οποία περιείχαν βότανα, μπαχαρικά και φρούτα με μια αλκοολική βάση.
Θεωρείται, πως τα μυστικά της απόσταξης του αλκοόλ εισήχθηκαν στην Ευρώπη από τον ισπανό λόγιο Αρνάλντο ντε Βιγιανόβα.
Ο Αρνάλντο ήταν αλχημιστής, που αναζητούσε το ελιξίριο της αθανασίας. Πίστευε, ότι θα το ανακάλυπτε μέσω της απόσταξης, οπότε, άρχισε να πειραματίζεται ο ίδιος. Για να ενισχύσει τις θεραπευτικές ιδιότητες και να καλύψει τη φρικτή γεύση των μιγμάτων, τα μούλιαζε σε βότανα και μπαχαρικά.
Σύντομα, πείστηκε ότι είχε ανακαλύψει το ελιξίριο της ζωής κι έδωσε στα λικέρ του το όνομα Aqua Vitae, δηλαδή, Νερό της Ζωής. Τότε, πίστευαν ότι ήταν μαγικός ζωμός. Από ό,τι κι αν έπασχες, το έπινες. Ήταν πανάκεια για ό,τι κι αν είχες. Αν μάγκωνες το δάχτυλό σου ή αν έπασχες από... πιτυρίδα, το έπινες.
Μοναχοί και θεολόγοι ανέπτυξαν το έργο του Βιγιανόβα και δημιούργησαν δικές τους συνταγές με ποικιλίες βοτάνων και μπαχαρικών, που τα μούλιαζαν μέσα στο αλκοόλ. Τα ενεργά συστατικά τους διατηρούνται στο αλκοόλ καλύτερα απ΄ ό,τι στο νερό. Αυτό ήταν η «μητέρα των λικέρ».
Το Aqua Vitae έγινε δημοφιλές στην Ευρώπη του 16ου αιώνα ανοίγοντας το δρόμο για την άνθηση της παρασκευής λικέρ. Το παρασκεύαζαν οινοπνευματοποιοί και φαρμακοποιοί.
Ξαφνικά, απέκτησαν εμπορική αξία. Τα ποτά έγιναν γλυκύτερα. Οι συνταγές κατέληξαν στα πιο δημοφιλή βιβλία της εποχής. Ένα έχει τον υπέροχο τίτλο: «Απολαύσεις για κυρίες». Δίνει συμβουλές για το νοικοκυριό, στις οποίες περιλαμβάνονται και τα λικέρ. Ξαφνικά, εξελίχθηκαν από κοινότοπα φάρμακα σε κάτι που θεωρούνταν απόλαυση.
Τον 18ο και τον 19ο αιώνα, η δημοτικότητα των λικέρ αυξήθηκε δραματικά. Πολλοί παρασκευαστές πειραματίστηκαν με δικές τους γεύσεις δημιουργώντας μερικές από τις πασίγνωστες μάρκες, που ακόμη πωλούνται σήμερα.
Θυμόμαστε όμως τους μοναχούς που τα κατέστησαν δημοφιλή; Μέχρι και σήμερα, δύο διάσημα λικέρ, το Chartreuse και το Bénédictine συσχετίζονται με μοναχούς και μοναστήρια. Ακόμη και οκτακόσια χρόνια αργότερα, συνδέονται ακόμα με τη θρησκεία και τους μοναχούς.
Τα σύγχρονα λικέρ έχουν μεγάλη ποικιλία γεύσεων, αλλά όλα τους πηγάζουν από την εξερεύνηση μεσαιωνικών ιδεών και την αναζήτηση για το απόλυτο φάρμακο. Είναι αστείο, που τόσος κόσμος σήμερα τα πίνει σαν επιδόρπιο.
Η Μαρία Λούπου είναι Χημικός Μηχανικός Ε.Μ.Π..
Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.
