Η ιστορία του κομμένου αυτιού του Βίνσεντ Βαν Γκογκ αποτελεί θέμα, το οποίο γοητεύει διαχρονικά τους ιστορικούς οδηγώντας τους σε κάθε είδους διαφορετική θεωρία σχετικά με το πώς και γιατί ο ολλανδός καλλιτέχνης του 19ου αιώνα το έκοψε.
Η πιο ευρέως αποδεκτή αφήγηση είναι ότι ο Βαν Γκογκ έκοψε τον λοβό του αυτιού του σε μια κρίση μανίας, αφού τσακώθηκε με τον συνάδελφό του καλλιτέχνη Πολ Γκογκέν και στη συνέχεια τον έδωσε ως ένδειξη στοργής σε μια πόρνη, που ονομαζόταν Ραχήλ κι εργαζόταν στο πορνείο της πόλης Αρλ, όπου σύχναζε ο ζωγράφος.
Τα τελευταία στοιχεία, ωστόσο, υποδηλώνουν ότι σχεδόν κάθε στοιχείο αυτής της ιστορίας είναι ανακριβές.
Χαρακτηριστικά έργα του Βαν Γκογκ.
Από τους καλλιτέχνες του 19ου αιώνα κανείς ίσως δεν εξάπτει τη φαντασία όσο ο ολλανδός μετα-ιμπρεσιονιστής Βίνσεντ Βαν Γκογκ. Τα ζωντανά χρώματα, οι χαρακτηριστικές πινελιές κι οι τολμηρές συνθέσεις του, επηρέασαν γενιές ζωγράφων. Χρησιμοποίησε συχνά τεχνικές των ιμπρεσιονιστών, αλλά διαμόρφωσε παράλληλα κι ένα προσωπικό ύφος, το οποίο διακρίνεται από τη χρήση συμπληρωματικών χρωμάτων, που οι ιμπρεσιονιστές αποφεύγουν.Αλλά δεν τον κάνει διάσημο μόνο το ταλέντο του. Οι προσωπικές του μάχες ελκύουν το κοινό, όπως και οι πίνακές του. Ήταν το πρότυπο του πεινασμένου, βασανισμένου καλλιτέχνη.
Ένα γεγονός στη ζωή του ξεχωρίζει πιο πολύ από τα άλλα: Η απόφασή του να κόψει το ένα του αυτί το 1888. Ο Βαν Γκογκ έμενε στην ύπαιθρο στη νότια Γαλλία, δουλεύοντας με τον μέντορά του, τον διάσημο ζωγράφο Πολ Γκογκέν, ο οποίος αναγνώρισε το έργο του Βαν Γκογκ ως ιδιαίτερα σημαντικό και συνδέθηκε φιλικά μαζί του, τόσο ώστε να συγκατοικήσουν για δύο μήνες στην Αρλ. Κάθε μέρα ζωγράφιζαν. Ήταν υπέροχες, χαρούμενες στιγμές.
Αλλά όλα τα καλά έχουν ένα τέλος. Εξαιτίας της κατάθλιψης, από την οποία έπασχαν αμφότεροι, η συγκατοίκηση αυτή κατέληξε σε έντονη διαμάχη μεταξύ τους. Σύμφωνα με μαρτυρία του Γκογκέν, ο Βαν Γκογκ έκοψε μέρος του αριστερού του αυτιού καταλήγοντας στο νοσοκομείο της περιοχής. Όταν τον ρώτησαν τι έγινε, εκείνος αρνήθηκε να απαντήσει. Υπάρχουν ισχυρισμοί, πως ο Βαν Γκογκ είχε απειλήσει να σκοτώσει τον Γκογκέν και προέβη στο κόψιμο του αυτιού του αναζητώντας ένα είδος κάθαρσης από τις τύψεις του.Μετά το περιστατικό, ο Βαν Γκογκ εισήχθη στο ψυχιατρικό κέντρο του μοναστηριού του Αγίου Παύλου στον Σεν Ρεμί, όπου και παρέμεινε συνολικά για ένα περίπου χρόνο πάσχοντας από κατάθλιψη. Εκεί ζωγράφισε αυτά, που αργότερα θα ήταν τα πιο διάσημα έργα του, μεταξύ άλλων και το πορτρέτο του με τον επίδεσμο στο αυτί. Δυστυχώς, το ταλέντο του δεν αναγνωρίστηκε όντας εν ζωή. Παρέμεινε άγνωστος, ταλαιπωρημένος και ζούσε στη φτώχεια. Το 1890 με την καριέρα του σε τέλμα, έκανε απόπειρα αυτοκτονίας.
Σχετικά πρόσφατα κι εξετάζοντας την αλληλογραφία του Βαν Γκογκ με την οικογένειά του κι ένα γράμμα του προς τον Γκογκέν, προέκυψαν νέα στοιχεία, τα οποία κλονίζουν την επικρατούσα θεωρία για το κόψιμο του αυτιού. Σε κάποια επιστολή υπάρχει μια αναφορά σε ένα σύμφωνο σιωπής μεταξύ Βαν Γκογκ και Γκογκέν. Η επιστολή γράφτηκε λίγες μέρες αφού έχασε το αυτί του, οπότε προφανώς το σύμφωνο σιωπής και το περιστατικό με το αυτί πρέπει να συνδέονται. Επιπλέον, σε κάποιο γράμμα του Γκογκέν προς ένα φίλο του, αναφέρεται ότι τις εβδομάδες πριν το θέμα με το αυτί, οι σχέσεις του με τον Βαν Γκογκ είχαν χαλάσει.
Ο Βαν Γκογκ ήταν φοβερά κυκλοθυμικός και συχνά γινόταν βίαιος, ενώ ο Γκογκέν είχε κι άλλο ένα ταλέντο: Ήταν περίφημος ξιφομάχος. Μέσα στα αντικείμενα που είχε στην κατοχή του, ήταν κι ένα εξαιρετικό ξίφος. Με βάση τα στοιχεία αυτά, έχει αναπτυχθεί η θεωρία, ότι ο Βαν Γκογκ δεν έκοψε το αυτί του πάνω σε μία κρίση του. Αντ΄ αυτού, ίσως η ένταση μεταξύ των Βαν Γκογκ και Γκογκέν να έφτασε στα άκρα. Ίσως να ξέσπασε μάχη και ο Γκογκέν, θέλοντας να αμυνθεί απέναντι στον οργισμένο Βαν Γκογκ, του έκοψε το αυτί με το ξίφος.
Μετά τη μάχη, ο Γκογκέν ανησυχώντας ότι θα το μάθει η αστυνομία επινόησε την ιστορία ότι ο Βαν Γκογκ αυτοτραυματίστηκε. Ο δε Βαν Γκογκ, έχοντας τύψεις που ξεκίνησε τον καβγά, δεν μίλησε. Ο Γκογκέν δεν ήθελε να πάει φυλακή, ενώ ο Βαν Γκογκ ήθελε να παραμείνουν φίλοι.
