SILENT NIGHT-
STILLE NACHT-
ΑΓΙΑ ΝΥΧΤΑ

Γιατί διάφοροι λαοί
τραγουδούν τα ίδια
χριστουγεννιάτικα τραγούδια

Silent night Stille Nacht
Η «Άγια νύχτα» στην αγγλική και γερμανική εκτέλεσή της.

Ποιος μας έμαθε να τραγουδάμε την περίοδο των Χριστουγέννων και του νέου έτους την «Άγια Νύχτα»; Τα «Τρίγωνα κάλαντα»; Είναι μέρος της παράδοσής μας; Τραγουδούσαν π.χ. το «Ω έλατο» οι αρβανιτόβλαχοι / βαλκάνιοι / ανατολίτες κ.λπ. πρόγονοί μας στα βουνά της Πίνδου;

Ποιος έμαθε επίσης τους γερμανούς να τραγουδούν κι αυτοί την ίδια περίοδο το «Stille Nacht», το «O Tannenbaum», τους αμερικάνους το «Silent night», το «Oh Christmas tree», το «Jingle bells» κ.ά.;

Τα τραγουδάμε, γιατί έτσι μας τα έμαθαν στο σχολείο. Ένας από τους πολλούς εθνοποιητικούς μηχανισμούς που καλλιεργούν τις εθνικές συνειδήσεις των υπηκόων των εθνών-κρατών, είναι κι η «παραδοσιακή» μουσική, η οποία συμβάλλει στην ενδυνάμωση του εθνικού τους φαντασιακού. Έχει κατασκευασθεί και τοποθετηθεί στην μνήμη του κάθε λαού, για να τον κάνει να πιστέψει πόσο μεγάλο κι ένδοξο είναι το παρελθόν που έχει πίσω του. Γι΄αυτό επιπλέον θεωρούμε ότι τραγούδια, όπως ο «Μενούσης» π.χ., είναι κομμάτια της εθνικής μας ταυτότητας κι ας μην έχουμε ποτέ ακούσει να τα τραγουδούν σε κάποια γιορτή συγγενείς ή γνωστοί μας.

Έτσι λοιπόν μάθαμε να τραγουδάμε όλα αυτά τα τραγούδια την περίοδο των γιορτών, τα οποία εξ άλλου δεν ανήκουν στην παράδοση κανενός λαού, αλλά έχουν γραφτεί πριν από μόλις λίγες δεκαετίες. Μας τα δίδαξαν στα σχολεία κατά τη διάρκεια της υποχρεωτικής, παρεχόμενης από το κάθε έθνος-κράτος παιδείας.

Ας μην φαντασιωνόμαστε επομένως έθιμα (π.χ. νουμηνία / ειρεσιώνη / βυζαντινές καλένδες κ.ά.), που δήθεν άντεξαν στον ελλαδικό χώρο στο πέρασμα του χρόνου, το οποίο συνεπάγεται βέβαια και την φαντασίωση της φυλετικής συνέχειας των σημερινών κατοίκων του ελλαδικού χώρου από τους αρχαίους έλληνες.

Oh Christmas tree O Tannenbaum
Το «Ω έλατο» στην αγγλική και γερμανική εκτέλεσή του.

Πολλές από τις παραδόσεις, για τις οποίες πιστεύουμε, ότι έχουν προέλευση αρχαία, στην πραγματικότητα επινοήθηκαν πρόσφατα. Επειδή δε ένα μεγάλο τμήμα αυτού, που υποκειμενικά συνθέτει το σύγχρονο έθνος, αποτελείται από
κατασκευασμένες ή επινοημένες συνιστώσες και συνδέεται με κατάλληλα και, γενικά, αρκετά πρόσφατα σύμβολα ή κατάλληλα κατασκευασμένη πραγματεία (όπως η «εθνική ιστορία»), το εθνικό φαινόμενο δεν μπορεί να διερευνηθεί
επαρκώς χωρίς προσεκτική εστίαση στην «επινόηση της παράδοσης». (Διαβάστε στην «Ελεύθερη Έρευνα»: Η επινόηση της παράδοσης).

The little drummer boy Ο μικρός τυμπανιστής

Jingle bells Τρίγωνα κάλαντα

Το ίδιο ακριβώς που έγινε με τα Χριστουγεννιάτικα, έχει γίνει και για τα υπόλοιπα «παραδοσιακά» τραγούδια. Tο τραγούδι «Έχε γειά καημένε κόσμε» για παράδειγμα, που αναφέρεται στο μύθο του χορού του Ζαλόγγου, δεν είναι παραδοσιακό, αλλά δημιούργημα των αρχών του 20ού αιώνα.

Σύμφωνα με αυτά, που μαθαίνουμε στα σχολεία, τα κλέφτικα τραγούδια, τα δημώδη άσματα κ.ά. δημιουργήθηκαν δήθεν από άγνωστους ποιητές ─ απλούς ανθρώπους του λαού αντανακλώντας συναισθήματα και πόθους της Ρωμιοσύνης εκείνης της εποχής, έφτασαν δε ως τις μέρες μας μεταδιδόμενα από στόμα σε στόμα.
 
Στην πραγματικότητα όμως, πολλά ιστορικά δημοτικά τραγούδια, που διδασκόμαστε, είναι πλαστά. Τέτοια είναι, εκτός από το «Έχε γειά καημένε κόσμε», «Ο Αποχαιρετισμός του κλέφτη», «Ο Θρήνος της Άλωσης» κ.ά..

Πρόκειται για τα τραγούδια, που περιγράφουν ιδεώδη και υψηλά ιδανικά με πολιτικο-εθνικο-θρησκευτικό χαρακτήρα. Αυτά, δεν γράφτηκαν από απλούς ανθρώπους, αλλά από επώνυμους λόγιους κι όχι κατά την εποχή, που αναφέρονται, αλλά πολλές δεκαετίες ή ακόμα και αιώνες ─σε ορισμένες περιπτώσεις─ αργότερα.
 
Δεν έφτασαν ως εμάς από στόμα σε στόμα, αλλά επειδή έχουν συμπεριληφθεί στη διδακτέα ύλη των σχολικών βιβλίων, όπου παρουσιάζονται ως αυθεντικά. Επίσης, δεν έχουν σκοπό να περιγράψουν τα συναισθήματα της Ρωμιοσύνης, αλλά ακριβώς το αντίθετο: Να χειραγωγήσουν τους ρωμιούς, να τους κάνουν να πιστεύουν δηλαδή, ότι αυτά ήταν διαχρονικά τα συναισθήματά τους εμπεδώνοντας έτσι στο ετερόκλητο πλήθος επήλυδων στον ελλαδικό χώρο (αρβανίτες, βλάχους κ.λπ.) εθνικοθρησκευτική συνείδηση και καλλιεργώντας τους παράλληλα, μεγαλοϊδεατικά οράματα. (Διαβάστε στην «Ελεύθερη Έρευνα»: Πλαστός ο θρήνος της Άλωσης).

 

 
«Τα Κάλαντα» σε αναγνωστικό του 1946.
 
 

 
Σχολική χριστουγεννιάτικη γιορτή τη δεκαετία του ʼ50.
 
 

 

 
Σχολική χριστουγεννιάτικη γιορτή στις μέρες μας.
 
 

 Χριστούγεννα στο στρατό,
όπου συνεχίζεται αμείωτη
η συνταγματικά κατοχυρω-
μένη πλύση εγκεφάλου
του σχολείου («Σύνταγμα
της Ελλάδας», άρθρο 16,
παρ. 2) για την υποχρεωτική
ανάπτυξη της εθνικής και
θρησκευτικής συνείδησης.
(Διαβάστε
στην «Ελεύθερη Έρευνα»:
Με το ζόρι έλληνες!).
 
 

 
Εθνικό και χριστουγεννιάτικο φαντασιακό στο προεδρικό μέγαρο.
 
 
 
Τα ΕΛΤΑ στην υπηρεσία του χριστουγεννιάτικου φαντασιακού.
 
 

 
Τούρκικοι κουραμπιέδες.
Πολλά έθιμά μας (χοροί, τραγούδια κ.λπ.), ακόμη και Χριστουγεννιάτικα,
δεν προέρχονται από τη Δύση, αλλά από την Ανατολή.
Ο κουραμπιές, ένα πατροπαράδοτο γλύκισμα των Χριστουγένων,
θεωρείται παραδοσιακό ελληνικό, είναι όμως καθαρά τούρκικο.
Το όνομά του προέρχεται από το τούρκικο Kurabiye, που σημαίνει μπισκότο,
γλύκισμα από αλεύρι, βούτυρο και άχνη ζάχαρη.
Στον ελλαδικό χώρο τους κουραμπιέδες τους έφεραν τουρκορωμιοί πρόσφυγες
από τη Μικρά Ασία. (Διαβάστε στην «Ελεύθερη Έρευνα»: Μικρασιάτικος χαβάς).
 
 



Χανουκά: Τα «Χριστούγεννα»,
σύμφωνα με το εβραϊκό φαντασιακό.
(Διαβάστε στην «Ελεύθερη Έρευνα»:
Πώς επινοήθηκαν οι εβραίοι).
   
 

 
Η καλλιέργεια της εθνικής συνείδησης σε αμερικάνικο νηπιαγωγείο.
Μικροί μαθητές, όλοι ντυμένοι ως «Αβραάμ Λίνκολν»,
λένε ποιήματα κατά τη σχολική γιορτή της Μάχης του Γκέτισμπεργκ.
(Από την ταινία «Κindergarten Cοp», 1990).
 
 

 
Τις τελευταίες δεκαετίες έχει συμβάλλει στη δημιουργία και τη διάδοση
δημοφιλών στους λαούς γιορτών, και η ευκολότερη επικοινωνία,
έτσι ώστε να υιοθετούνται ταχύτατα έθιμα και πρακτικές από τον
Αγιοβασίλη της Coca Cola έως το Thanksgiving Day και την Black Friday.
 
 

 
«Τα Κάλαντα», Νικηφόρος Λύτρας, 1872.
 

Στα σχολικά βιβλία, στις εγκυκλοπαίδειες κ.λπ. προβάλλεται κατά κόρον ο παραπάνω πίνακας του Νικ. Λύτρα, ο οποίος προπαγανδίζει το μεγάλο δήθεν ιστορικό βάθος των καλάντων.

Ο γεννημένος το 1860 στην Τήνο Νικηφόρος Λύτρας, με υποτροφία του βασιλιά Όθωνα πήγε στο Μόναχο και σπούδασε στη Βασιλική Ακαδημία των Καλών Τεχνών. Αρκούσε αυτό το έργο, για να του αποδοθεί ο τίτλος: «Ο ζωγράφος των Χριστουγέννων». «Τα Κάλαντα» θεωρούνται ως η κορυφαία στιγμή στην ηθογραφική ζωγραφική της Ελλάδας. Ο Λύτρας παρασημοφορήθηκε με το Χρυσό Σταυρό του Σωτήρος το 1903.

 

 
Γενιές ρωμιών έχουν μεγαλώσει συναντώντας διαρκώς στα σχολικά τους
βιβλία το «Κρυφό σχολειό» του Νικ. Γύζη, αλλά και άλλους παρόμοιους
πίνακες με ιστορικά ψέματα, όπως η ύψωση του λαβάρου του ʼ21 κ.ά..
 

Το ίδιο είχε γίνει και με τον επίσης τήνιο Νικόλαο Γύζη, που επίσης πήγε στο Μόναχο και σπούδασε στην ίδια σχολή, αυτός σταλμένος από το Ευαγές Ίδρυμα του Ναού της Ευαγγελιστρίας της Τήνου. Ο Νικ. Γύζης φιλοτέχνησε τον περίφημο πίνακα του Κρυφού Σχολειού, που έχει γεμίσει έκτοτε τα σχολικά βιβλία, τους στρατώνες, τους τοίχους σχολείων και δημόσιων υπηρεσιών μετουσιώνοντας έτσι μια καλλιτεχνική αναπαράσταση ενός ψέματος σε δήθεν ιστορική αλήθεια.

Τα ίδια και ο Γιαννούλης Χαλεπάς, από το ίδιο χωριό της Τήνου με τον Λύτρα, πήγε επίσης στην ίδια σχολή στο Μόναχο σταλμένος από το Πανελλήνιο Ίδρυμα Ευαγγελιστρίας Τήνου.

Όλοι αυτοί γύρισαν κι εξαργύρωσαν τις σπουδές τους θέτοντας την Τέχνη στην υπηρεσία των εθνικοθρησκευτικών μύθων, του τότε μόλις λίγων δεκαετιών ζωής κρατιδίου της Ρωμιοσύνης.