H εταιρεία Airbnb ιδρύθηκε το 2008 από τους Brian Chesky, Joe Gebbia και Nathan Blecharczyk και συνιστά μια παγκόσμια κοινότητα η οποία προσφέρει μια νέα προσέγγιση στην εμπειρία του τουρισμού, αναφορικά με τη διαμονή και τη γνωριμία νέων ανθρώπων.

H ιδέα γεννήθηκε από τους Brian και Joe, οι οποίοι όντες άνεργοι εκείνη την εποχή σκέφτηκαν ότι ήταν δυνατό να εξοικονομήσουν χρήματα κατά την διάρκεια μιας ημερίδας, οπότε και όλα τα ξενοδοχεία της πόλης ήταν γεμάτα. Έτσι, τοποθέτησαν στρώματα στο σαλόνι του σπιτιού τους, τα οποία κατέστησαν διαθέσιμα έναντι τιμήματος $80 δολαρίων ανά βράδυ.

Για την υλοποίηση της ιδέας τους απευθύνθηκαν στον Nathan, ο οποίος εξειδικεύεται στον προγραμματισμό. Στον επίσημο ιστότοπο της εταιρείας, εκείνη, με τη χρήση της τεχνολογίας, καλεί τους χρήστες να ανοίξουν τους χώρους τους, να ξεκλειδώσουν το πάθος και τα ταλέντα τους, μετέχοντας στον κλάδο της φιλοξενίας. Έτσι, οι χρήστες καλούνται αφενός μεν να δηλώσουν ως διαθέσιμους χώρους φιλοξενίας τα ακίνητά τους, έναντι προσδιορισμένου από τους ίδιους αντιτίμου, και αφετέρου τους εκδρομείς –τουρίστες, ταξιδιώτες– να επιλέξουν από τη βάση αυτή των καταλυμάτων εκείνο που τους ταιριάζει για τη διαμονή τους.

Έτσι, οι μελλοντικοί οικοδεσπότες προσθέτουν τα ελεύθερα - διαθέσιμα δωμάτια ή τα διαμερίσματά τους στην πλατφόρμα Airbnb, δημιουργούν τη δική τους τιμή ανά βραδιά, εβδομάδα ή μήνα και προσφέρουν στους επισκέπτες τους διαμονή. Παρέχουν περιγραφή του χώρου, σχετικές φωτογραφίες και τις ημερομηνίες διαθεσιμότητας. Οι επισκέπτες αναζητούν διαθέσιμα καταλύματα εισάγοντας διαφορετικές επιλογές – φίλτρα, όπως τις επιθυμητές ημερομηνίες, το εύρος τιμών και το μέγεθος του σπιτιού. Άλλα κριτήρια περιλαμβάνουν τον προσδιορισμό της γειτονιάς (πχ. εγγύτητα με ιστορικό κέντρο) και ανέσεις (ασύρματο Internet, κατοικίδια, ιδιόκτητο μπάνιο κλπ.).

Μόλις ο επισκέπτης καταλήξει στο ιδανικό για τις επιθυμίες και τις ανάγκες του κατάλυμα, επικοινωνεί με τον οικοδεσπότη, ο οποίος έχει τη δυνατότητα να αποδεχθεί ή να απορρίψει το αίτημα.

Η πληρωμή γίνεται άμεσα. Εφόσον πραγματοποιηθεί κάποια κράτηση, η Airbnb αποκομίζει έσοδα τόσο από τους επισκέπτες όσο και από τους οικοδεσπότες για την υπηρεσία αυτή: Οι επισκέπτες πληρώνουν ένα τέλος υπηρεσίας ύψους 0-20% για κάθε κράτηση που πραγματοποιούν ανάλογα με τη διάρκεια της διαμονής τους και οι οικοδεσπότες καταβάλλουν τέλος εξυπηρέτησης 3% για την κάλυψη του κόστους επεξεργασίας των πληρωμών.

Ήδη από την ανατολή της, η online αγορά Airbnb γνώρισε πολύ ταχεία ανάπτυξη, με περισσότερα από δύο εκατομμύρια καταλύματα παγκοσμίως και πάνω από πενήντα εκατομμύρια επισκέπτες που χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες της.

Η πλατφόρμα φέρνει σε επαφή τους ιδιοκτήτες ακινήτων με τους επισκέπτες, και με τον τρόπο αυτό η εταιρεία απαλλάσσεται από το κόστος και τα έξοδα που έχει η δημιουργία και η λειτουργία μιας ξενοδοχειακής μονάδας. Έτσι, τα έξοδα περιορίζονται σημαντικά, καθώς, ακριβώς όπως και η Uber, η εταιρεία αναπτύσσει, προωθεί και λειτουργεί την εφαρμογή για τα κινητά τηλέφωνα.


Χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης
και των «έξυπνων» κινητών

Συνιστώντας πλατφόρμα που λειτουργεί σύμφωνα με τα οριζόμενα από την οικονομία διαμοιρασμού, το επιχειρηματικό μοντέλο της Airbnb λειτουργεί σήμερα με ελάχιστους ρυθμιστικούς ελέγχους στα περισσότερα κράτη. Ως αποτέλεσμα αυτού, προκύπτει ως αδήριτη ανάγκη η θέσπιση ενός μηχανισμού αξιολόγησης για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και τη μεγιστοποίηση της πιθανότητας μιας επιτυχημένης κράτησης.

Για να ενισχύσει αυτή τη συμπεριφορά, η Airbnb έχει δημιουργήσει ένα ηλεκτρονικό σύστημα φήμης που επιτρέπει και ενθαρρύνει τους συμμετέχοντες να αξιολογήσουν και να αναθεωρήσουν κάθε ολοκληρωμένη διαμονή. Οι επισκέπτες χρησιμοποιούν σύστημα αξιολόγησης με αστέρια για να αξιολογήσουν τα χαρακτηριστικά της διαμονής τους, όπως είναι λόγου χάριν η καθαριότητα, η τοποθεσία και η επικοινωνία, ενώ τόσο οι φιλοξενούμενοι όσο και οι οικοδεσπότες ενθαρρύνονται να δημοσιεύουν δημόσια σχόλια για κάθε διαμονή στην πλατφόρμα.

Σήμερα, η εταιρεία είναι παρούσα και δραστηριοποιείται σε 161 χώρες, με τους επισκέπτες να είναι σε θέση να νοικιάσουν από ένα δωμάτιο με ένα μονό κρεβάτι μέχρι ένα δεντρόσπιτο ή ακόμα κι ένα κάστρο για τη διαμονή τους. Η στρατηγική marketing έχει διαμορφωθεί, έτσι, ώστε να απευθύνεται σε δύο target groups: τους ιδιοκτήτες ακινήτων που επιθυμούν να προσθέσουν αυτά στον κατάλογο διαθέσιμων προς ενοικίαση και στου ταξιδιώτες που επιθυμούν να επιλέξουν κατάλυμα κατά το ταξίδι τους.

Η στρατηγική που έχει υιοθετήσει η εταιρεία και η αξιοποίηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης χαρακτηρίζονται ως εξαιρετικές. Η Airbnb δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στο περιεχόμενο (content). Επιδιώκει δε να δημοσιεύει ένα νέο διαφημιστικό video ανά εβδομάδα στο YouTube το οποίο, εν συνεχεία, κοινοποιεί στα διάφορα social media. Ιδιαίτερα ευφάνταστα και καλαίσθητα, με αριθμό που υπερβαίνει τις 500 μοναδικές εγγραφές, τα video αυτά στοχεύουν ευθέως στο θυμικό των χρηστών, επιδιώκοντας να εδραιώσουν την αντίληψη ότι ο κόσμος μπορεί να γίνει ένας καλύτερος τόπος για να ζει κανείς όταν μοιράζεσαι. Πολλά δε από αυτά τα video υπερβαίνουν τις πέντε εκατομμύρια προβολές.




Διαφημιστικό video της Airbnb
αρχικώς δημοσιευμένο στο Youtube
και εν συνεχεία κοινοποιημένο στο Twitter.



Η Airbnb αξιοποιεί σε μεγάλο βαθμό το Instagram, ενθαρρύνοντας τους χρήστες της εφαρμογής να μοιράζονται περιεχόμενο χρησιμοποιώντας το hashtag #airbnb. Οι δημοσιεύσεις στο συγκεκριμένο μέσο κοινωνικής δικτύωσης που φέρουν το hashtag #airbnb υπερβαίνουν σε αριθμό τα δύο εκατομμύρια και συνεχώς αυξάνονται. Η κοινοποίηση φωτογραφιών από ικανοποιημένους χρήστες μόνο θετικά μπορεί να λειτουργήσει τόσο για την εδραίωση εμπιστοσύνης εντός της κοινότητας όσο και για την προώθηση της υπηρεσίας. Δέον να επισημανθεί στο σημείο αυτό ότι η πλατφόρμα του Instagram είναι εξ ολοκλήρου λειτουργική μόνο μέσω smartphone, γεγονός που καταδεικνύει τη σημασία των «έξυπνων» κινητών στην προώθηση των υπηρεσιών της Airbnb.

Επιπλέον, η εταιρεία χρησιμοποιεί σε μεγάλο βαθμό το Twitter. Με σύντομα γραπτά μηνύματα, η Airbnb επιδιώκει να απαντά άμεσα, προσωπικά, συχνά με τόνο χιουμοριστικό στα διάφορα σχόλια των χρηστών. Με την συνεχή διάδραση επιτυγχάνεται η τόσο πολυπόθητη εμπιστοσύνη, καθώς και η προώθηση του brand.


Αντιδράσεις κατά της Airbnb

Αν και υφίσταντο πριν την εμφάνιση της Airbnb πλατφόρμες που παρείχαν τη δυνατότητα προσφοράς κατοικιών ως κατάλυμα για ταξιδιώτες (η πλέον διαδεδομένη στο χώρο είναι η πλατφόρμα Couchsurfing, στην οποία οι οικοδεσπότες διέθεταν κάποιον χώρο εντός της κατοικίας τους για φιλοξενία χωρίς αντίτιμο), δεν υπήρχε στην πλειοψηφία των κρατών θεσμικό και νομικό πλαίσιο που να ρυθμίζει τη λειτουργία τέτοιου είδους δραστηριότητας. Μείζον ζήτημα δε, προέκυψε αναφορικά με τη φορολόγηση των εσόδων των οικοδεσποτών, καθώς αντίστοιχο πλαίσιο δεν υφίσταται στην πλειοψηφία των κρατών, δεδομένου ότι η κατηγοριοποίηση της δραστηριότητας δεν ήταν εύκολη∙ πρόκειται για εισοδήματα που προκύπτουν από δραστηριότητα σε τουριστικό κλάδο, ή μήπως για μια ειδική μορφή αστικής μίσθωσης;

Στην Ελλάδα με το νόμο 4446/2016 θεσπίστηκαν ορισμένες ρυθμίσεις που αφορούν τη φορολόγηση των εσόδων από βραχυπρόθεσμη μίσθωση. Ο νόμος αναφέρεται αποκλειστικά και μόνο στις βραχυχρόνιες μισθώσεις που πραγματοποιούνται σύμφωνα με τα οριζόμενα από την οικονομίας διαμοιρασμού, δηλαδή μισθώσεις ακινήτων που συνάπτονται μέσω των ψηφιακών πλατφόρμων για συγκεκριμένη χρονική διάρκεια, σε κάθε περίπτωση μικρότερη του έτους.

Επισημαίνεται ότι ειδικά για την περίπτωση της «βραχυχρόνιας μίσθωσης», «ψηφιακές πλατφόρμες» νοούνται όσες παρέχουν εξειδικευμένα εργαλεία για την σύναψη της μίσθωσης ηλεκτρονικά και δεν περιορίζονται στην προβολή του ακινήτου. Συνεπώς, οι βραχυχρόνιες μισθώσεις, οι οποίες συνάπτονται ιδιωτικά και όχι μέσω της airbnb, δεν υπάγονται στις συγκεκριμένες ρυθμίσεις και αντιμετωπίζονται ως κοινές αστικές μισθώσεις. Δέον να επισημανθεί ότι στο νόμο δεν προβλέπεται ως προϋπόθεση η έκδοση ειδικού σήματος ΕΟΤ.

Η προσέγγιση της ισπανικής πρωτεύουσας φαίνεται ότι υπήρξε πιο σκληρή. Σύμφωνα με άρθρο του Τύπου, στη Μαδρίτη έχει προταθεί η ψήφιση ενός νέου θεσμικού πλαισίου που υπολογίζεται ότι θα εξωθήσει το 95% των σπιτιών που μισθώνονται μέσω της πλατφόρμας, εκτός της αγοράς βραχυχρόνιας μίσθωσης. Στόχος της προς έγκριση πρότασης του δήμου είναι να διατηρήσει την οικιστική χρήση των κτιρίων της πόλης περιορίζοντας, με αυστηρότερα μέτρα, τα «νόμιμα» σπίτια στην Airbnb. Συγκεκριμένα, η πρόταση περιλαμβάνει ενοικίαση όχι άνω των 90 ημερών το χρόνο, απόκτηση άδειας ξενοδοχείου για διαμερίσματα που ενοικιάζονται εξ ολοκλήρου και ξεχωριστή είσοδο από εκείνη για τους μόνιμους κατοίκους της πολυκατοικίας.

Έτερο ζήτημα που έχει εκδηλωθεί στη χώρα παρουσιάζεται στις περιοχές που έρχονται πρώτες στην προτίμηση των τουριστών. Ενδεικτικά, σύμφωνα με δήλωση του Μιχάλη Ευσταθίου, κτηματομεσίτη που δραστηριοποιείται στο νησί της Ρόδου, επισημαίνει ότι:

Παρατηρείται το εξής φαινόμενο στην αγορά ακινήτων που διατίθενται για ενοικίαση στη Ρόδο:

Κάθε ακίνητο μεσαίας ή ανώτερης κλάσης, έχει περιέλθει στη διαχείριση του θεσμού Airbnb. Οι ιδιοκτήτες με λίγα χρήματα επιπλώνουν τα ακίνητά τους και τα μισθώνουν με αυτό τον τρόπο. Προτιμάται από τους ιδιοκτήτες η εκμετάλλευση των ακινήτων τους για τουριστικούς σκοπούς ώστε να καλύψουν με μεγαλύτερη άνεση υποχρεώσεις όπως ο φόρος εισοδήματος ή ο ΕΝΦΙΑ.

Με αυτό τον τρόπο δημιουργείται όμως πλέον πρόβλημα στην αγορά, καθώς τα ποιοτικά διαμερίσματα ή οι μονοκατοικίες είναι πλέον δυσεύρετες για ενοικίαση. Ειδικά στο κέντρο, [….] δεν υπάρχει πλέον περίπτωση να βρεθεί κάποιο ακίνητο για ενοικίαση. Αυτά είναι τα πλέον περιζήτητα στις πλατφόρμες τύπου Airbnb και δεν μένουν ποτέ άδεια. Αυτή τη στιγμή υπολογίζουμε ότι συνολικά 3.200 ακίνητα (διαμερίσματα-μονοκατοικίες) στη Ρόδο μισθώνονται μέσω Airbnb. [….]

Το γεγονός ότι ένας τόσος μεγάλος αριθμός ακινήτων πέρασε από την τοπική αγορά μισθώσεων στο μοντέλο χρονομίσθωσης, θα δημιουργήσει πρόβλημα σε όσους εγκατασταθούν στη Ρόδο, όπως δημοσίους υπαλλήλους ή φοιτητές. Δυστυχώς θα είναι πολύ δύσκολο να εξυπηρετηθούν οι ανάγκες.