Η χριστιανική χρονολόγηση

Το 1650, ο ιρλανδός αρχιεπίσκοπος Τζέιμς Άσερ έκανε έναν υπολογισμό, που φάνηκε ότι δίνει απάντηση. Όπως σχεδόν όλοι στην εποχή του, θεωρούσε απόλυτα έγκυρη τη βιβλική Δημιουργία. Η Βίβλος όμως, δεν έχει χρονολογίες. Έτσι αναζήτησε στοιχεία της Παλαιάς Διαθήκης με γνωστή χρονολογία. Τα βρήκε στο Βασιλειών Β’. Ο θάνατος του βαβυλώνιου ηγεμόνα Ναβουχοδονόσορα έγινε το 562 π.Χ.. Ο Άσερ άρθροισε τις γενιές των προφητών και των πατριαρχών. Τα 139 «εγέννησε» της Παλαιάς Διαθήκης από τον Αδάμ ως την εποχή του Ναβουχοδονόσορα. Ανακάλυψε ότι ο κόσμος μας γεννήθηκε στις 22 Οκτωβρίου του 4.004 π.Χ.. Στις 6 το πρωί, ημέρα Σαββάτο. Η χρονολόγηση του Άσερ θεωρήθηκε «ευαγγέλιο» στο δυτικό κόσμο.

Χρονολόγηση με βάση τα πετρώματα της Γης

Αυτά πιστεύαμε μέχρι που ανοίξαμε ένα άλλο βιβλίο για την ηλικία της Γης. Εκείνο, που είχε γραφτεί στα πετρώματα. Τα περισσότερα στρώματα του Γκραντ Κάνυον είναι ιζηματογενή. Αποτέθηκαν με τη μορφή λεπτών κόκκων τότε που το μέρος αυτό ήταν θάλασσα. Με το χρόνο, τα ιζήματα συμπιέστηκαν κι έγιναν πετρώματα από το βάρος των διαδοχικών στρωμάτων. Κάτω είναι τα πιο παλιά.

Θα πρέπει να υπήρχαν κάποτε στο Γκραντ Κάνυον ρηχά νερά. Κατά το Προκάμβριο, πριν από ένα δισεκατομμύριο χρόνια, υπήρχε μόνο ένα είδος ζωής. Τα κυανοπράσινα βακτήρια, τα οποία μάζευαν το ηλιακό φως κι έφτιαχναν οξυγόνο. Για εκείνα ήταν υποπροϊόν. Για τα ζώα όμως, που εξελίχθηκαν μετά, όπως εμείς, ήταν η πνοή της ζωής.

Πριν από περίπου 530 εκατομμύρια χρόνια σχηματίστηκε ένα σχιστολιθικό στρώμα. Για την ηλικία της Γης σκεφτείτε πόσο καιρό θέλει κάθε στρώμα κι αντί να μετρήσετε τα «εγέννησε» άρθροίστε τα στρώματα. Εύκολο δεν είναι; Μόνο που υπάρχει ένα θέμα. Μάθαμε βλέποντας τη διαδικασία που συνεχίζεται σε ωκεανούς και λίμνες, ότι τα ιζήματα αποτίθενται με πολύ διαφορετικό τρόπο. Συνήθως αργά, ας πούμε 30 εκατοστά ανά 1.000 χρόνια. Αν όμως έχουμε μεγάλη πλημμύρα μπορεί να συμβεί πολύ γρήγορα. Έως και 30 εκατοστά μέσα σε λίγες μέρες.

Πολλοί γεωλόγοι θέλησαν να βρουν με αυτό τον τρόπο την ηλικία της Γης. Χρησιμοποίησαν το Γκραντ Κάνυον, καθώς και άλλες αποθέσεις ανά τον κόσμο. Οι απαντήσεις τους όμως ποίκιλλαν υπερβολικά. Από 3 εκατομμύρια μέχρι 15 δισεκατομμύρια χρόνια.

Χρονολόγηση από τους μετεωρίτες

Υπάρχουν ενθύμια από τη γέννηση της Γης; Αντικείμενα που θα μπορούσαν να μας πουν την ηλικία της; Υπάρχει ένα μέρος με αχρησιμοποίητα «τούβλα» και «λάσπη» από τη δημιουργία του ηλιακού μας συστήματος. Βρίσκεται ανάμεσα στην τροχιά του Δία και του Άρη. Εκεί βρίσκονται τα υλικά της νεογέννητης Γης. «Μπήκαν στην κατάψυξη» και δεν έχουν αλλάξει από τότε.

Πριν από ένα εκατομμύριο χρόνια ένας μεγάλος αστεροειδής σκούντηξε έναν άλλον μικρό. Του άλλαξε την κατεύθυνση και τον έβαλε σε τροχιά σύγκρουσης, που τερματίστηκε πριν από 50.000 χρόνια. Πρέπει να διατάραξε τη γαλήνη του Γκραντ Κάνυον καθώς περνούσε από πάνω του και πέφτοντας άνοιξε έναν κρατήρα στην περιοχή που πολύ αργότερα θα ονομαζόταν Αριζόνα.

Θραύσματα του σιδερένιου αστεροειδούς διατηρήθηκαν ανέπαφα. Αν ξέραμε πότε σχηματίστηκε ο σίδηρος, θα βλέπουμε την ηλικία του συστήματος και της Γης. Οι αστεροειδείς είναι απομεινάρια της δημιουργίας του ηλιακού συστήματος και επομένως έχουν ίδια ηλικία με τον πλανήτη μας. Είναι τα «αχρησιμοποίητα οικοδομικά υλικά», αναμνηστικά της βρεφικής ηλικίας της Γης.

Πώς μπορούμε να το μάθουμε όμως; Διαλέξετε οποιαδήποτε πέτρα. Κάποια άτομα της ίσως είναι ραδιενεργά, που σημαίνει ότι μετατρέπονται από μόνα τους σε άλλα στοιχεία. Το άτομο του ουρανίου γίνεται πρώτα άτομο θορίου. Κατά μέσο όρο χρειάζεται μερικά δισεκατομμύρια χρόνια. Το θόριο είναι πολύ πιο ασταθές. Σε ένα μήνα γίνεται πρωτακτίνιο. Αμέσως μετά το πρωτακτίνιο γίνεται κάτι άλλο. Το άτομο περνά άλλες δέκα μεταστοιχειώσεις, μέχρι που φτάνει στον τελευταίο κρίκο της αλυσίδας, στο σταθερό άτομο μολύβδου. Και θα παραμείνει μόλυβδος για πάντα.

Τον 20ό αιώνα έγινε προσπάθεια που κράτησε δεκαετίες να βρεθεί ο χρόνος μεταστοιχείωσης κάθε ραδιενεργού στοιχείου σε άλλο. Οι φυσικοί είδαν ότι τα άτομα κάθε ασταθούς στοιχείου διασπώνται με σταθερό ρυθμό. Ο πυρήνας του ατόμου είναι σαν ιερό. Δεν επηρεάζεται από τις αναταραχές του περιβάλλοντός του. Χτυπήστε τον με σφυρί, βράστε τον σε λάδι, εξατμίστε τον. Το ρολόι του πυρήνα εξακολουθεί να χτυπάει. Κρατάει το χρόνο χωρίς να στηρίζεται στον Ήλιο και στα αστέρια.

Για να μάθουμε την ηλικία της Γης, το καλύτερο άτομο είναι του ουρανίου. Αν ξέραμε το ποσοστό ουρανίου ενός πετρώματος που έγινε μόλυβδος, θα υπολογίζαμε πόσος χρόνος πέρασε από το σχηματισμό του πετρώματος. Μόνο, που τα πετρώματα που υπήρχαν όταν γεννήθηκε η Γη, δεν υπάρχουν πια. Συνθλίφτηκαν, έλιωσαν, μεταμορφώθηκαν.

Υπάρχει όμως τρόπος να μετρήσουμε πόσος μόλυβος υπήρχε εξαρχής. Κι αυτό μπορεί να γίνει με τα δώρα από τον ουρανό, τους μετεωρίτες. Μια πέτρα από τον κρατήρα στην Αριζόνα, ένα μικρό κομμάτι δηλαδή από τον μετεωρίτη που άνοιξε τον πελώριο κρατήρα, είναι ιδανική. Ο μόλυβδος που υπάρχει μέσα στην πέτρα είναι όπως όταν σχηματιζόταν η Γη. Ο σταθερός ρυθμός διάσπασης του ουρανίου θα μας δώσει την ηλικία του μετεωρίτη, οπότε και της Γης, αφού σχηματίστηκαν παράλληλα.

Μια... απλή εργασία

Ο αμερικανός πυρηνικός φυσικός και γεωχημικός, Χάρισον Μπράουν, από το πανεπιστήμιο του Σικάγο, το αντιλήφθηκε πρώτος αυτό, το 1947. Ανέθεσε την εργασία σε ένα νεαρό τελειόφοιτο, τον Κλερ Πάτερσον. Ο Πάτερσον δεν φανταζόταν πως αυτή η εργασία θα άλλαζε τη ζωή του. Πόσω μάλλον και τη δική μας. Η απλή επιστημονική έρευνα φάνηκε ότι ήταν πολύ περισσότερα.

Ο Κλέρ Πάτερσον, γιος ταχυδρόμου από την Αϊόβα ήταν επαναστάτης, μα όχι πολύ καλός μαθητής στο σχολείο. Ήταν όμως, γεννημένος επιστήμονας. Ο Μπράουν του ανέθεσε μία φαινομενικά απλή επιστημονική εργασία. Του εξήγησε ότι υπήρχε στο εργαστήριο ένας μικρός κρύσταλλος, το ζιρκόνιο. Ήταν πολύ μικρός, σαν κεφαλή καρφίτσας και πολύ σκληρός. Τίποτα δεν τον διαπερνά επί δισεκατομμύρια χρόνια. Γνώριζαν την ηλικία του, επειδή είχαν χρονολογήσει το πέτρωμα από το οποίο προερχόταν. Κάθε ζιρκόνιο περιέχει ελάχιστα μέρη ουρανίου ανά εκατομμύριο. Το ουράνιο αυτό διασπάται και δίνει ακόμα πιο μικρή ποσότητα μολύβδου. Αν έβρισκε τρόπο να τον μετρήσει, θα μπορούσε να το εφαρμόσει και σε μετεωρίτη, οπότε θα ήταν ο πρώτος που θα μάθαινε την ηλικία της Γης.

Ενώ ο Πάτερσον προσπαθούσε να μετρήσει τα ίχνη μολύβδου στους κρυστάλλους, ένας άλλος τελειόφοιτος, ο Τζορτζ Τίλτον, μετρούσε πόσο ουράνιο είχαν. Ο Πάτερσον είχε μόνο να μετρήσει το μόλυβδο με την ίδια ακρίβεια.

Ο Τίλτον δεν είχε πρόβλημα. Τα αποτελέσματά του ήταν πάντα ίδια. Τα αποτελέσματα του Πάτερσον για το μόλυβδο, όμως, διέφεραν πολύ. Ήταν παράλογο. Δεν είχε νόημα. Μήπως είχε επιμολυνθεί το εργαστήριο από άλλα πειράματα με μόλυβδο; Ίσως έφταιγε η φυσιολογική αυξημένη ποσότητα μολύβδου στο περιβάλλον.

Ο Πάτερσον έκανε ό,τι μπορούσε για να αφαιρέσει το μόλυβδο. Καθάριζε συνέχεια το εργαστήριο με απορρυπαντικά. Ύστερα από μήνες, και πάλι ο μόλυβδος ήταν εκατό φορές περισσότερος. Ο Πάτερσον προσπαθούσε δύο χρόνια.

Κατάλαβε ότι έπρεπε να βράσει σε οξύ δοχεία κι εργαλεία και να καθαρίσει όλα τα χημικά, ώστε να μειωθεί ο μόλυβδος του περιβάλλοντος. Η εμμονή του με την αποστείρωση δεν έλυσε το πρόβλημα. Έπρεπε να σχεδιάσει και να φτιάξει δικό του εργαστήριο. Η ευκαιρία εμφανίστηκε όταν πήγε ο Μπράουν στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνια και κάλεσε τον Πάτερσον. Ο Πάτερσον ασχολιόταν πια έξι χρόνια με αυτό. Εντόπισε κι απομόνωνε με επιμονή πηγές μολύβδου που επηρέαζαν όργανα. Είχε φτιάξει τον πρώτο χώρο «υπερκαθαρής» ατμόσφαιρας.

Επιτυχής έκβαση

Τελικά, κατόρθωσε να μετρήσει πόσο μόλυβδο περιείχε μία πέτρα, της οποίας η ηλικία είχε προσδιοριστεί ήδη. Ο Πάτερσον ήταν επιτέλους έτοιμος να τα βάλει με τον μετεωρίτη, για να βρει την πραγματική ηλικία της Γης.

Πήγε το δείγμα του στο Εθνικό Εργαστήριο Αργκόν. Μόλις είχε αρχίσει να λειτουργεί εκεί ο πιο ακριβής φασματογράφος μάζας. Ένας τέτοιος φασματογράφος διαχωρίζει με μαγνήτες τα στοιχεία του δείγματος, ώστε να προσδιοριστεί η ποσότητα του καθενός. Θα ήταν το κομμάτι που έλειπε από το παζλ της ηλικίας της Γης.

Αφού απομόνωσε το δείγμα από επιμολύνσεις με μόλυβδο, ήταν επιτέλους έτοιμος να μετρήσει πόσο μόλυβδο και ουράνιο περιείχε. Υπολόγισε πριν από πόσα χρόνια έχει σχηματιστεί. Υπολόγισε την πραγματική ηλικία της Γης. Ο κόσμος είναι 4,5 δισεκατομμυρίων ετών. Τα κατάφερε!

Για αυτή την ανακάλυψη όμως, αμείφθηκε μ’ ένα σωρό προβλήματα. Δεν ήξερε ότι θα συγκρουόταν με πανίσχυρους ανθρώπους.

Ο μόλυβδος για τους αρχαίους

Για τους αρχαίους ρωμαίους ο Κρόνος με τους μεγαλοπρεπείς δακτυλίους δεν ήταν στα αλήθεια πλανήτης, αλλά θεός και βασιλιάς, ο γιος του Ουρανού και της Γαίας, ο θεός του μολύβδου. Στην Αρχαία Αγορά της Ρώμης υπήρχε ναός του Κρόνου. Ήταν το θησαυροφυλάκιο της Ρώμης και η Υπηρεσία Μέτρων και Σταθμών.

Τότε, γιόρταζαν και τα Σατουρνάλια, γιορτή του Δεκέμβρη προς τιμή του Κρόνου. Εκείνες της ημέρες της γιορτής, η καθημερινότητα ανατρεπόταν. Εκτός από τις τυπικές θυσίες, η γιορτή περιλάμβανε δημόσια αργία, καθώς και διάφορα έθιμα, όπως την ανταλλαγή μικρών δώρων ή υπαίθριες αγορές. Επιτρέπονταν τα τυχερά παιχνίδια ακόμα και για τους δούλους, οι οποίοι δεν επιτρεπόταν να τιμωρηθούν κι αντιμετώπιζαν με χλευασμό τους κυρίους τους. Γενικότερα οι ρόλοι αντιστρέφονταν ανάμεσα σε δούλους κι ιδιοκτήτες, κάτι που οδηγούσε σε ξέφρενο γλέντι κι άφθονη οινοποσία. Όταν έψαξαν οι Πατέρες της Εκκλησίας τρόπο να προσελκύσουν ειδωλολάτρες, μετέτρεψαν τα Σατουρνάλια στα Χριστούγεννα. Είναι από τις γιορτές του χειμερινού ηλιοστασίου, που άλλαξαν αντικείμενο.

Στην αρχαία Ρώμη όμως, ο θεός αυτός είχε και μια ζοφερή πλευρά. Ο άλλος Κρόνος ήταν ψυχρός, βλοσυρός και νωθρός δολοφόνος παραδομένος σε αναίτιες εκρήξεις οργής. Έκανε κάτι απερίγραπτα βίαιο στον πατέρα του. Τον ευνούχισε και καταβρόχθισε τα ίδια του τα παιδιά. Οι πιο αρνητικές πτυχές της προσωπικότητας του θεού Κρόνου, ανακλούν τα ανέκαθεν γνωστά συμπτώματα δηλητηρίασης από μόλυβδο.

Το παράξενο είναι πως αν οι ρωμαίοι ήξεραν ότι ο μόλυβδος δηλητηριάζει και προκαλεί στειρότητα και παραφροσύνη, με ποιο μέταλλο έφτιαξαν αγωγούς για τα θρυλικά υδραγωγεία τους; Η λέξη plumbing, δηλαδή υδραυλικά, βγαίνει από τη λατινική plumbum, που σημαίνει μόλυβδος. Με ποιο μέταλλο επίστρωναν τα διάσημα λουτρά τους; Πώς γλύκαιναν το κρασί τους όταν παρήταν ξινό; Με τι επένδυαν κάδους και μαγειρικά σκεύη;

Κάποιοι ιστορικοί θεωρούν ότι η εκτεταμένη χρήση μολύβδου ήταν το βασικό αίτιο της παρακμής της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Γιατί συνέχισαν να χρησιμοποιούν μόλυβδο, ενώ ήξεραν ότι είναι τοξικός; Ήταν φθηνός, πολύ εύπλαστος και εύκολος στη χρήση. Εκείνοι που εκτίθονταν σε φονικά επίπεδα, όπως οι εργάτες στα ορυχεία, θεωρούνταν αναλώσιμοι. Δεν είχε σημασία η ζωή τους. Ήταν σκλάβοι. Ο μόλυβδος της Γης βρισκόταν βαθιά σε απόσταση ασφαλείας από τη ζωή. Ωστόσο, πριν από 8.500 χρόνια, ο άνθρωπος έμαθε να σκάβει τη γη και να εξάγει μέταλλα. Πριν από 2.000 χρόνια, οι ρωμαίοι παρήγαγαν 80.000 τόνους μόλυβδο το χρόνο.

Επικίνδυνος ο μόλυβδος

Από παλιά ήταν γνωστό ότι ο μόλυβδος προκαλεί βλάβες στον εγκέφαλο, στην ανάπτυξη, βιαιότητα, ακόμα και τον θάνατο. Γιατί είναι τόσο δηλητηριώδης όμως; Γιατί όταν μπει στο σώμα μας μιμείται άλλα μέταλλα, όπως ο ψευδάργυρος, που χρειάζονται τα κύτταρά μας για να αναπτυχθούν. Τα ένζυμα του κυττάρου ξεγελιούνται από το μασκάρεμα και αρχίζουν να χορεύουν. Είναι όμως χορός θανάτου. Ο μόλυβδος είναι απατεώνας, που δεν καλύπτει τις ανάγκες τους. Επιπλέον εμποδίζει τους νευροδιαβιβαστές, δηλαδή το δίκτυο επικοινωνίας των κυττάρων, επηρεάζει μοριακούς υποδοχείς που είναι αναγκαίοι για τη μνήμη και τη μάθηση, πράγμα ιδιαίτερα επικίνδυνο για τα παιδιά. Η δηλητηρίαση από μόλυβδο δεν χαρίζεται σε κανέναν.

Εκτεταμένη χρήση μολύβδου τον 20ό αιώνα

Στις αρχές του 20ού αιώνα, οι εταιρείες χρωμάτων με μόλυβδο στράφηκαν στη διαφήμιση για να πείσουν ότι ο μόλυβδος δεν πείραζε τα παιδιά. Η παραγωγή μολύβδου αυξήθηκε όμως πολύ, μόλις τη δεκαετία του 1920. Ο χημικός Τόμας Μίτζλεϊ κι ο Τσαρλς Κέτερινγκ στην General Motors ανακάλυψαν ότι το τετρααιθυλένιο μπορεί να γίνει βελτιωτικό βενζίνης. Ίδρυσαν την εταιρεία Ethyl Corporation. Το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ σκέφτηκε να το κάνει δηλητηριώδες αέριο. Σε αντίθεση με το μόλυβδο της μπογιάς, τo τετρααιθυλένιο ήταν λιποδιαλυτό. Μισό φλιτζάνι στο δέρμα σας μπορούσε να σας σκοτώσει. Οι κατασκευαστές υπολόγισαν ότι θα πουλούσαν 60 εκατομμύρια τόνους το χρόνο. Ορισμένοι εργάτες όμως, που επεξεργάζονταν το υλικό αυτό, στο Ντέλαγουερ στο Νιού Τζέρσεϊ παραλογίζονταν. Είχαν παραισθήσεις, έπεφταν από παράθυρα, πέθαιναν ουρλιάζοντας.

Προκειμένου να πουλήσουν το προϊόν αυτό επομένως, χρειάζονταν έναν επιστήμονα, που θα ηρεμούσε τον κόσμο και θα βελτίωνε την εικόνα του μολύβδου. Βρήκαν τον κατάλληλο άνθρωπο. Μεταχειρίστηκαν την επιστήμη για να καλύψουν την απειλή για τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Η General Motors προσέλαβε τον Ρόμπερτ Κίχοου, νεαρό γιατρό από το Σινσινάτι. Αυτός έκανε τον κόσμο να αμφιβάλλει για τους κινδύνους του μόλυβδου. Ο μόλυβδος είναι στοιχείο της φύσης, είπε. Μπορεί μεν να υπάρχει κίνδυνος για όσους τον επεξεργάζονται, αλλά αυτό θα το ρυθμίσει η βιομηχανία.

Δεν υπήρχαν στοιχεία που να αποδείκνυαν ότι απειλούταν ο καταναλωτής. Επί αρκετές δεκαετίες δεν τον αμφισβήτησε κανείς. Μέχρι που άρχισε να ψάχνει ο Κλερ Πάτερσον την ηλικία της Γης.

Οι μετρήσεις του Πάτερσον:
Μόλυβδος παντού!

Με την έρευνά του ο Πάτερσον είχε γίνει ο κορυφαίος ειδικός στη μέτρηση του μολύβδου. Όπως όλοι τότε, υπέθετε ότι η διάδοση του μολύβδου ήταν φυσιολογική. Ως πραγματικός επιστήμονας όμως, βάλθηκε ν’ ανακαλύψει ό,τι μπορούσε για την κυκλοφορία του μολύβδου στο περιβάλλον. Με χορηγία του Ινστιτούτου Πετρελαιοειδών μέτρησε προσεκτικά τη συγκέντρωση μολύβδου σε βαθιά και ρηχά νερά. Βρήκε και πάλι ότι τα αρχικά δεδομένα δεν έβγαζαν νόημα. Στα βαθιά νερά ήταν απειροελάχιστη η συγκέντρωση μολύβδου. Στα ρηχά όμως και στην επιφάνεια ήταν εκατοντάδες φορές μεγαλύτερη.

Σε κάθε ωκεανό τα ρηχά αναμειγνύονται με τα βαθιά νερά σε λίγους αιώνες. Ο Πάτερσον συμπέρανε ότι η μεγάλη ποσότητα μολύβδου στην επιφάνεια ήταν πρόσφατη. Διαφορετικά, θα έχει μοιραστεί πιο ομοιόμορφα. Αφού ήξερε πόσο μόλυβδο είχαν τα ρηχά και σε πόσο χρόνο αναμειγνύονταν υπολόγισε το ρυθμό επιμόλυνσης της επιφάνειας με μόλυβδο. Αναρωτήθηκε τι μπορούσε να γεμίζει μόλυβδο τους ωκεανούς τόσο γρήγορα. Κατέληξε στο συμπέρασμα, ότι ο μόλυβδος προερχόταν από τη βενζίνη με μόλυβδο. Εκεί όμως υπήρχε πρόβλημα. Τα οικονομικά συμφέροντα των εταιρειών ήταν τεράστια.

Ο Πάτερσον όμως, δεν υποχωρούσε. Έπιασε αμέσως δουλειά. Δημοσίευσε μια επιστημονική εργασία, που κατηγορούσε τη βενζίνη με μόλυβδο. Την έστειλε στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Nature έχοντας βάλει δεύτερο το όνομά του. Το έκανε συχνά αυτό, ώστε να προωθήσει φοιτητές του. Απέφευγε τα φώτα της δημοσιότητας και τα προνόμια που προσέφεραν.

Μόλις τρεις μέρες μετά τη δημοσίευση, άρχισε η πίεση. Η βιομηχανία καυσίμων και χημικών του προσέφερε γενναία χρηματοδότηση για να αφήσει τις έρευνες για το μόλυβδο και να στραφεί σε άλλα επιστημονικά πεδία. Ο Πάτερσον επέμενε ότι ο μόλυβδος είναι νευροτοξικός. Το τετρααιθυλένιο, πριν προστεθεί στη βενζίνη, το χειρίζονταν ως χημικό όπλο. Σκεφτόταν τι μπορούσε να προκαλέσει στον κόσμο και ειδικά στα παιδιά, καθώς εκατομμύρια τόνοι δηλητηρίου απελευθερώνονταν στο περιβάλλον από τις εξατμίσεις των αυτοκινήτων.

Η χρηματοδότηση του Πάτερσον εξαφανίστηκε αμέσως. Προσπάθησαν μάλιστα, να πετύχουν την απόλυση του.

Συνέχιση της έρευνας

Ορισμένοι φορείς όμως, πήραν το μέρος του. Η Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας, η Υπηρεσία Υγείας και το Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών στήριξαν την έρευνα για τη μόλυνση από μόλυβδο.

Για την έρευνά του ο Πάτερσον ταξίδεψε από τη Γροιλανδία ως την Ανταρκτική. Σε ποτάμια, βουνά και κοιλάδες. Στις πιο αφιλόξενες συνθήκες η ομάδα του Πάτερσον δούλεψε σκληρά. Άλλαζαν καθημερινά τις πλαστικές στολές τους. Δούλευαν 10-12 ώρες την ημέρα σε συνθήκες πολικού ψύχους. Έσκαψαν σήραγγα μήκους 60 μέτρων στον πάγο της Ανταρκτικής. Ήταν σαν ταξίδι στο χρόνο. Έψαχναν πάγο από χιόνι που είχε πέσει πριν από τρεις αιώνες, πριν τη Βιομηχανική Επανάσταση.

Ύστερα από τέσσερις βασανιστικές εβδομάδες συλλογής δειγμάτων, ο Πάτερσον μπορούσε πια να επιστρέψει στο εργαστήριο. Όπως στους ωκεανούς, βρήκε ότι υπήρχε πολύ λιγότερος μόλυβδος στο χιόνι των τριών αιώνων. Όπου κι αν έψαχνε στη Γη, όσο πίσω κι αν γύριζε στο χρόνο, το αποτέλεσμα έδειχνε πάντα το ίδιο. Τα φυσιολογικά επίπεδα μολύβδου σε αέρα και νερό ήταν πολύ χαμηλότερα.

Ο Πάτερσον ψάχνοντας την ηλικία της Γης είχε βρει ενδείξεις μιας μαζικής δηλητηρίασης σε πρωτοφανή κλίμακα. Ο Κίχοου κι άλλοι επιστήμονες της βιομηχανίας μολύβδου είχαν πείσει τον κόσμο ότι δεν υπήρχε λόγος ανησυχίας. Πίστευαν όλοι ότι ο Πάτερσον είχε λόξα.

Δημόσια ακρόαση

Ο Πάτερσον κοινοποίησε δυναμικά τις ανακαλύψεις του για το μόλυβδο. Δημοσίευσε τα πορίσματά του σε μεγάλο περιοδικό. Έστειλε αντίγραφα στα στελέχη της κυβέρνησης, μεταξύ των οποίων ήταν κι ένας γερουσιαστής με μεγάλη επιρροή.

Ο Έντμουν Μάσκι ήταν ο πρόεδρος της υποεπιτροπής μόλυνσης αέρα και νερού. Το 1966 οργάνωσε ακροάσεις για το θέμα του μολύβδου. Πρώτος μάρτυρας ήταν ο γιατρός Ρόμπερτ Κίχοου, που υπερασπιζόταν πολλά χρόνια τη βενζίνη με μόλυβδο. Υποστήριξε ότι από το 1937 έως τότε δεν υπήρχε η παραμικρή ένδειξη αλλαγής, δεν είχε αυξηθεί καθόλου το ποσοστό μολύβδου που παίρνει από την ατμόσφαιρα ο κάθε απλός άνθρωπος, ο τροχονόμος, ο υπάλληλος του πρατηρίου, ο οδηγός.

Οι ακροάσεις γίνονταν όταν ο σφοδρότερος επικριτής του, ο Κλερ Πάτερσον βρισκόταν στην Ανταρκτική. Εκείνος όμως, εμφανίστηκε αναπάντεχα την πέμπτη ημέρα των καταθέσεων. Κατέθεσε ότι υπήρχε αύξηση του μολύβδου στους ανθρώπους, λόγω της έκθεσής τους στο περιβάλλον και για εντοπισμό των επιπέδων της επικαλέστηκε τις μετρήσεις που έκανε στο πεδίο. Τα επίπεδα που έβλεπε στον άνθρωπο δεν ήταν φυσιολογικά κι απειλούταν σοβαρά το ανθρώπινο σώμα. Ο Κίχοου επέμενε ότι δεν υπήρχαν ιατρικές ενδείξεις επικινδυνότητας για τη δημόσια υγεία.

Δικαίωση του Πάτερσον

Ο Πάτερσον πολεμούσε το λόμπι αυτό είκοσι χρόνια, ώσπου τελικά, απαγορεύτηκε ο μόλυβδος στα προϊόντα στις ΗΠΑ. Εκείνος που βρήκε την ηλικία της Γης, είναι επίσης ο άνθρωπος που μας χάρισε μία σπουδαία νίκη της δημόσιας υγείας τον 20ό αιώνα. Μέσα σε λίγα χρόνια ο μόλυβδος στο αίμα των παιδιών έπεσε κατακόρυφα 75%. Σήμερα, η γνώμη των γιατρών είναι ομόφωνη. Δεν υπάρχει μη τοξικό επίπεδο μολύβδου στον άνθρωπο.

Επίλογος

Οι επιστήμονες μας προειδοποιούν σήμερα και για άλλους κινδύνους. Τα συμφέροντα όμως, προσλαμβάνουν επιστήμονες για να προκαλούν σύγχυση. Στο τέλος όμως, η φύση δεν θα ξεγελαστεί.