Το Μουσείο της Γκίζας φιλοξενεί ένα σπουδαίο φαραωνικό θησαυρό, το Θώρακα του Τουταγχαμών (βλ. δεξιά), που ανακαλύφθηκε στον τάφο του συγκεκριμένου Φαραώ κι είναι ηλικίας 3.000 ετών. Ο τάφος περιείχε απίστευτους ακόμα θησαυρούς. Το κόσμημα φοριόταν πάνω από τα ρούχα του βασιλιά και σκοπός του ήταν να προστατεύει το σώμα στη μεταθανάτια ζωή. Πρόκειται για ένα αντικείμενο μοναδικής ομορφιάς. Με ύψος 15 εκατοστά, το 3.000 ετών κόσμημα είναι από ασήμι και χρυσό και καλυμμένο με περίτεχνες διακοσμήσεις. Περιέχει πολλά ιερογλυφικά και πολύτιμα πετράδια.

Στο κέντρο του υπάρχει κάτι ανεξήγητο, που τραβά τα βλέμματα: Ένας γυάλινος σκαραβαίος με φτερά γερακιού, που αντιπροσωπεύει τον Ρα, το Θεό του Ήλιου. Είναι φτιαγμένος από ένα πανέμορφο κιτρινο-πράσινο, ιδιαίτερα διαφανές κομμάτι γυαλιού, υπερβολικά τέλειο. Κανένα άλλο γυάλινο αντικείμενο δεν είναι τόσο αψεγάδιαστο.

Ο σκαραβαίος ήταν πολύ σημαντικός για τους αρχαίους αιγύπτιους. Βοηθούσε τον Ήλιο να κινηθεί στον ουρανό και συσχετιζόταν επίσης με την αναγέννηση και την αναβίωση. Η επιλογή του γυαλιού προβληματίζει για ένα τόσο σημαντικό, συμβολικό αντικείμενο. Οι Φαραώ είχαν τον έλεγχο όχι μόνο της Αιγύπτου, αλλά κι άλλων περιοχών. Έτσι είχαν πρόσβαση σε πετράδια, χρυσό, κοσμήματα κι άλλα συναφή. Οπότε, τι γυρεύει ένα γυαλί στο κέντρο αυτού του θώρακα, όταν θα μπορούσε να είναι χρυσός, ασημί, λαζούρι ή τιρκουάζ;

Η παραγωγή του γυαλιού δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολη. Είναι εύκολο να το φτιάξεις. Το μόνο που χρειάζεσαι είναι άμμος και μια πηγή θερμότητας. Λιώνεις την άμμο και μετά μπορείς να προσθέσεις άλλα υλικά, όπως μεταλλικά οξείδια, προκειμένου να του δώσεις χρώμα.

Το γυαλί ήταν ένα υλικό που οι αιγύπτιοι ήξεραν πώς να το φτιάξουν. Δεν είχαν τελειοποιήσει όμως την τέχνη. Έτσι, όλα τα αιγυπτιακά γυαλιά έχουν ψεγάδια. Το αρχαίο αιγυπτιακό γυαλί δεν μοιάζει με το σύγχρονο. Δεν είναι όμορφο και διαφανές. Περιέχει ψήγματα και φουσκάλες, επειδή οι φούρνοι
δεν μπορούσαν να φτάσουν σε αρκετά υψηλές θερμοκρασίες, ώστε να λιώσει σωστά το γυαλί και να γίνει ρευστό.

Το γυαλί στο θώρακα δεν έχει αυτές τις ατέλειες, είναι αψεγάδιαστο. Αυτό σημαίνει ότι δεν φτιάχτηκε από αρχαίους αιγύπτιους ή από άλλους ανθρώπους της εποχής.

Τι είναι; Από πού προήλθε; Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, αποτελούσε ένα πραγματικό μυστήριο.


Από οψιδιανό;

Δεν είναι όλα τα γυαλιά τεχνητά, υπάρχουν και φυσικά. Ένα τέτοιο είναι ο οψιδιανός. Ο οψιδιανός δημιουργείται από μια πανίσχυρη δύναμη της φύσης, από το πλούσιο σε πυρίτιο μάγμα του ηφαιστείου, όταν βγαίνει στην επιφάνεια και παγώνει γρήγορα. Δεν προλαβαίνει να κρυσταλλώσει. Έτσι, έχουμε αυτή την άμορφη, γυάλινη δομή. Χρησιμοποιούταν σε εργαλεία, όπλα, ακόμα και στο ξύρισμα.

Είναι ο γυάλινος σκαραβαίος από ηφαιστειακό οψιδιανό;

Ο οψιδιανός ξεχωρίζει για τη μαύρη γυαλάδα του. Δεν είναι σκέτο πυρίτιο και οξυγόνο. Περιέχει και οξείδια του σιδήρου που είναι σαν μικροί κρύσταλλοι. Αυτό του δίνει μια σκούρα αδιαφάνεια, κάτι, που δεν βλέπουμε στο συγκεκριμένο κόσμημα. Βλέπουμε κάτι έγχρωμο και διαφανές. Δεν είναι οψιδιανός, λοιπόν.

Αλλά ο οψιδιανός δεν είναι το μοναδικό φυσικό γυαλί.


Από κτύπημα κεραυνού;

Το γυαλί μπορεί να δημιουργηθεί όταν ο κεραυνός χτυπά σε άμμο, οπότε λιώνει το υλικό στο έδαφος. Σημειώνονται υψηλές θερμοκρασίες σε εκείνο το σημείο και δημιουργούνται φουλγουρίτες. Μήπως ο γυάλινος σκαραβαίος προέρχεται από χτύπημα κεραυνού;

Οι φουλγουρίτες είναι μικροί και λεπτοί. Είναι απλώς η άκρη του σημείου που χτυπάει ο κεραυνός. Είναι πολύ δύσκολο να φτιάξεις κάτι μεγάλο με αυτό το υλικό. Δεν είναι αυτό που βλέπουμε στο κόσμημα.

Αν δεν φτιάχτηκε από κεραυνούς, ηφαίστειο ή ανθρώπους, από πού προέρχεται ο σκαραβαίος;


Από γυαλί της ερήμου;

Για πολλά χρόνια δεν υπήρχε εξήγηση για την προέλευση του σκαραβαίου. Το πρώτο στοιχείο αποκαλύφθηκε σε μια αποστολή στην έρημο Σαχάρα τη δεκαετία του ΄30. Το έδαφος σε κάποια περιοχή ήταν γεμάτο μικρά διάφανα κίτρινα κομμάτια γυαλιού. Τα κομμάτια αυτά μεταφέρθηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο και στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, αλλά δεν είχαν ιδέα τι ήταν.

Έπειτα από πενήντα χρόνια, μια ιταλική επιστημονική ομάδα βρήκε νέα στοιχεία. Συνέλεξαν από την έρημο κομμάτια λιβυκού γυαλιού και το σύγκριναν με το γυάλινο σκαραβαίο. Η ανάλυση έδειξε ότι ήταν γεωχημικά πανομοιότυπο. Αυτό αποτέλεσε την απόδειξη ότι ο σκαραβαίος φτιάχτηκε από λιβυκό γυαλί. Αλλά αυτό γέννησε όμως, ένα ακόμα μεγαλύτερο μυστήριο. Πώς αυτό το αψεγάδιαστο γυαλί κατέληξε στη μέση της Σαχάρας;


Από ατομική έκρηξη;

Η απάντηση βρίσκεται 12 χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, στην έρημο Χορνάντα ντελ Μουέρτο στο Νέο Μεξικό. Εκεί υπάρχει ένας γυάλινος κύκλος στην άμμο διαμέτρου 300 μέτρων. Είναι τόσο τέλειος, που φαίνεται τεχνητός. Επειδή είναι!

16 Ιουλίου 1945: Γίνεται η δοκιμή Τρίνιτι, η πρώτη πετυχημένη ατομική έκρηξη, το πρώτο προϊόν του Σχεδίου Μανχάταν. Πυροδότησαν τη βόμβα πάνω σε μια πλατφόρμα στην έρημο. Δημιουργήθηκε μια πύρινη σφαίρα πολύ υψηλής θερμοκρασίας κι ένα γιγάντιο μανιτάρι απλώθηκε σε ακτίνα 12 χιλιομέτρων. Η έκρηξη είχε την ίδια ισχύ με 20.000 τόνους TNT.

Η δοκιμασία παρήγε ένα απρόσμενο υποπροϊόν. Όταν οι επιστήμονες ερεύνησαν το σημείο, βρήκαν μικρά κομμάτια, που έμοιαζαν με γυαλί και τα ονόμασαν τρινιτίτες. Κάποια μοιάζουν πολύ με τον γυάλινο σκαραβαίο. Αλλά αποκλείεται να έχουν την ίδια προέλευση. Δεν υπήρχαν πυρηνικές βόμβες στην αρχαία Αίγυπτο. Καμία φυσική δύναμη στη Γη δεν μπορεί να παράγει την ισχύ μιας πυρηνικής έκρηξης. Οπότε, από πού προήλθε η ισχύς, που δημιούργησε ένα τέτοιο γυαλί;


Το σιδερένιο μαχαίρι

Ακόμα ένα αντικείμενο, που βρέθηκε μέσα στη σαρκοφάγο του Τουταγχαμών έχει προκαλέσει απορίες: Ένα μαχαίρι. Το παράξενο είναι ότι το μαχαίρι είναι φτιαγμένο από σίδηρο. Όμως, τότε η αρχαία Αίγυπτος βρισκόταν ακόμα στην Εποχή του Χαλκού. Η σιδηρουργία ξεκίνησε 800 χρόνια μετά το θάνατο του Τουταγχαμών. Αποκλείεται το μαχαίρι να φτιάχτηκε από αρχαίους αιγύπτιους.

Ο σίδηρος αποτελεί μυστήριο, όπως και το γυαλί του σκαραβαίου. Του έγινε χημική ανάλυση κι αποκαλύφθηκε ότι περιείχε μεγάλη ποσότητα νικελίου. Κανένα φυσικό μετάλλευμα σιδήρου στη Γη δεν περιέχει τόσο νικέλιο. Μόνο μια φυσική πηγή σιδήρου περιέχει τόσο πολύ: Η καρδιά ενός μετεωρίτη!

Οι μετεωρίτες κτυπούν διαρκώς τη γη. Οι περισσότεροι είναι πολύ μικροί, αλλά ενίοτε πέφτουν και μεγάλοι. Το 2013 ένας μεγάλος μετεωρίτης έπεσε στο Τσελιάμπινσκ στη Ρωσία. Κινούταν στην ατμόσφαιρα με 65.000 χιλιόμετρα την ώρα κι εξερράγη 20 χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνεια της Γης. Η ενέργειά του ήταν 22 φορές ισχυρότερη από τη βόμβα του Τρίνιτι. Αν είχε χτυπήσει στην επιφάνεια, θα μετέτρεπε την άμμο σε γυαλί.


Από σύγκρουση μετεωρίτη;

Μήπως ο γυάλινος σκαραβαίος στο Θώρακα του Τουταγχαμών προήλθε από σύγκρουση μετεωρίτη στην έρημο Σαχάρα; Το 2019, κάποιοι γεωλόγοι που μελετούσαν τη δομή του γυαλιού της ερήμου, ανακάλυψαν ότι περιείχε ζιρκόνιο. Αναγνώρισαν μια ασυνήθιστη σειρά ατόμων εντός του ορυκτού, την κρυσταλλική του υπογραφή. Τέτοιες σειρές εμφανίζονται όταν υψηλές θερμοκρασίες και πιέσεις πολτοποιούν τα άτομα σε μια συγκεκριμένη διάταξη.

Το γυαλί του σκαραβαίου δημιουργήθηκε από πτώση μετεωρίτη πριν από δεκάδες εκατομμύρια χρόνια στην περιοχή της σημερινής Σαχάρας.


Πού είναι ο κρατήρας;

Μένει ένα τελευταίο μυστήριο. Αν το γυαλί δημιουργήθηκε από μετεωρίτη, πού είναι ο κρατήρας; Ένας μετεωρίτης με αρκετή ισχύ, ώστε να μετατρέψει την άμμο σε γυαλί, θα δημιουργούσε κρατήρα διαμέτρου 35 περίπου χιλιομέτρων. Όμως, κανείς δεν μπορεί να βρει τον κρατήρα.

Η συγκεκριμένη τοποθεσία δεν μας διευκολύνει καθόλου. Η έρημος είναι ένα δυναμικό σύστημα, το οποίο αλλάζει διαρκώς. Αν περπατήσεις στην άμμο, μετά από δυο μέρες, ο άνεμος θα έχει σβήσει τα ίχνη σου. Αυτό συνέβη και με τον κρατήρα. Είναι πιθανόν να υπάρχει κάτω από την άμμο της Σαχάρας και να μην τον έχουμε βρει ακόμα.

Οι αρχαίοι αιγύπτιοι δεν γνώριζαν για τη συγκλονιστική εξωγήινη προέλευση του σκαραβαίου, αλλά αντιλήφθηκαν ότι ήταν κάτι πολύ ιδιαίτερο. Δεν ήξεραν από πού προήλθε αυτό το γυαλί, αλλά αναγνώριζαν τη σπανιότητα και την ομορφιά του. Είναι πραγματικά αψεγάδιαστο. Γι' αυτό ήταν κάτι, που άρμοζε μόνο σε ένα βασιλιά.

Αυτό το άψογο κομμάτι γυαλιού, που δημιουργήθηκε από μετεωρίτη, είναι όντως κάτι το εξωπραγματικό.

Πηγή:
Strangest things: «The scarab,
the ark and the rock».