ΑΝΘΡΩΠΟΣ-ΑΓΕΛΑΔΑ:
ΜΙΑ ΚΟΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ



Η κατανάλωση κρέατος, μας έκανε ανθρώπους. Μας έδωσε μεγαλύτερο εγκέφαλο, καλύτερα εργαλεία και γλωσσική επικοινωνία.

Η ανθρώπινη ανάγκη για βοδινό κρέας, μας ταξιδεύει στην Ιστορία κατά μήκος των ημισφαιρίων.

Πώς, όμως, καταφέραμε να μεταμορφώσουμε ένα θηρίο στην αγελάδα που έχουμε σήμερα;

Χώρες όπως η Αργεντινή φημίζονται για το βοδινό κρέας που παράγουν, το Λουξεμβούργο έχει την περισσότερο κατά κεφαλή κατανάλωση, ενώ η Ινδία τη λιγότερη.

Η παραδοσιακή ιστορία, μας λέει ότι οι αγελάδες είναι η βάση της οικονομίας και της διατροφής όλου του κόσμου. Στην πραγματικότητα όμως, η αγελάδα αποτελεί κάτι πολύ πιο σημαντικό, κάτι που ορίζει αυτό που είμαστε.

Η θήρευση και η βρώση κρέατος μεταμόρφωσε την ανθρωπότητα.


Γίναμε έξυπνοι,
όταν γίναμε μάγειρες

Ας πάμε δυο εκατομμύρια χρόνια πίσω, σε μια εποχή πριν τον άνθρωπο, όπου οι πρόγονοί μας, γνωστοί ως Homo habilis, έπαιρναν το 98% των θερμίδων τους από τα φυτά και τα φύλλα.

Αλλά η χορτοφαγική διατροφή έχει ένα μειονέκτημα: Προκειμένου να παίρνουν την απαιτούμενη ενέργεια, θα έπρεπε να τρώνε πρασινάδα πάνω από εννιά ώρες τη μέρα.

Σήμερα πλέον η διατροφή μας μπορεί να είναι χορτοφαγική, επειδή έχουμε πρόσβαση σε μεγάλη ποικιλία φυτών. Αλλά τότε, οι τροφοσυλλέκτες, έπρεπε να παίρνουν όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά από κάποια φυτά μόνο, πράγμα πολύ δύσκολο.

Όταν ξεκίνησαν να τρώνε κρέας, τέθηκε σε κίνηση μια ενεργειακή επανάσταση που άλλαξε τη φυσιολογία μας.

Με το κόψιμο και το μαγείρεμα του κρέατος, η πέψη ξεκινούσε πριν καν αρχίσουν το φαγητό. Έτσι, το πεπτικό σύστημα είχε να κάνει λιγότερη δουλειά.

Αυτό επηρέασε το σώμα των προγόνων μας. Το πεπτικό σύστημα μίκρυνε, μιας και χρειαζόταν λιγότερη ενέργεια για να λειτουργήσει κι έτσι απελευθερώθηκε ενέργεια για κάτι σημαντικότερο: Τον εγκέφαλο.

Ένας βασικός κανόνας της εξέλιξης λέει, πως για να αναπτυχθεί ένα όργανο πρέπει να βρεις την ενέργεια από ένα άλλο όργανο.

Μόλις αρχίσαμε να τρώμε κρέας, ο εγκέφαλός μας, μεγάλωσε κατά 35%. Το κρέας έχει υψηλή περιεκτικότητα σε ενέργεια, έχεις περισσότερη μεταβολισμένη ενέργεια, άρα θα έχεις μεγαλύτερο εγκέφαλο.

Συγκριτικά με τα άλλα είδη, ο εγκέφαλός μας είναι εξωφρενικά μεγάλος για το μέγεθος του σώματός μας.

Κι αφού μεγάλωσε ο εγκέφαλος, γίναμε και πιο έξυπνοι. Αυτό ήταν ένα από τα πιο θεμελιώδη στοιχεία που καθόρισε το ποιοι είμαστε.

Η παγκόσμια κατανάλωση κρέατος κατά κεφαλήν έχει διπλασιαστεί τα τελευταία πενήντα χρόνια. Από εικοσιδύο σε σαράντα κιλά. Αλλά όταν ο άνθρωπος πρωτοέφαγε κρέας, δυσκολεύτηκε μέχρι να τα καταφέρει.


Το κτήνος

Οι σημερινοί ταύροι είναι επικίνδυνοι. Αλλά αυτοί οι ταύροι είναι μικρότεροι και πιο εξημερωμένοι από το ζώο, που οι πρώιμοι άνθρωποι κυνηγούσαν.

200.000 χρόνια πριν, δεν υπήρχαν οι αγελάδες που ξέρουμε. Οι πρόγονοι των σημερινών αγελάδων ήταν εξίσου θανάσιμοι με τους καρχαρίες. Αυτοί ήταν οι ούροι, θηριώδη ζώα. Οι ώμοι τους ήταν στα δύο μέτρα. Τα κέρατά τους εκτείνονταν πιο πολύ από όσο τα χέρια ενός ανθρώπου σε πλήρη έκταση. Ήταν εξαιρετικά επιθετικοί, τόσο επιθετικοί, που τα αρσενικά ήταν ξεχωριστά από τα θηλυκά, επειδή το μόνο που ήθελαν ήταν να παλεύουν.

Εξέλιξη της ομιλίας

Οι κυνηγοί που έψαχναν για κρέας, έπρεπε να παλέψουν κι ίσως να ρισκάρουν τη ζωή τους. Η ανταμοιβή όμως, άξιζε το ρίσκο. Ένα επιτυχημένο κυνήγι απέφερε ένα τόνο κρέας, αρκετή πρωτεΐνη και σίδηρο για να θρέψει μια ολόκληρη φυλή.

Για να πιάσουν τον ούρο, οι προϊστορικοί κυνηγοί χρειάζονταν κάποια στρατηγική. Και πριν θέσουν το σχέδιο σε δράση, έπρεπε να το επικοινωνήσουν.

Η επικοινωνία μας εξελίχθηκε, λόγω της ανάγκης συνεννόησης κατά τη διάρκεια του κυνηγιού. Ένας ούρος θα εξουδετέρωνε πολλούς αν δεν είχαν καταστρώσει σχέδιο για το πώς θα τον σκότωναν.

Τα πρώτα μας εργαλεία, ο μεγάλος εγκέφαλός μας και η ομιλία συνδέονται με την όρεξη για κρέας, η οποία βοήθησε στην εξέλιξή μας. Μια όρεξη, που συνεχίζει να αυξάνεται. Σήμερα, ο κόσμος καταναλώνει πάνω από πενηνταεννέα εκατομμύρια τόνους βόειου κρέατος.


Eμείς κάναμε τις αγελάδες

Ο κόσμος δεν θεωρεί την αγελάδα ανθρώπινο επίτευγμα, αλλά είναι! Πριν από 10.500 χρόνια, στις στέπες της Ευρασίας, ανάμεσα στην Τουρκία και το Ιράν, κάποιοι γενναίοι αγρότες αποφάσισαν να δαμάσουν τον φοβερό ούρο, που ζούσε ελεύθερος.

Η εξημέρωση ενός τέρατος, που ήταν σύμβολο αρχέγονης δύναμης και οργής, θα πρέπει να ήταν ένα πραγματικά παράτολμο εγχείρημα.

Πώς καταφέρνεις ένα τέρας να κάνει αυτό που θέλεις; Αλλάζεις το DNA του. Ξεκινάς σιγά-σιγά αιχμαλωτίζοντας ένα νεαρό ζώο.

Αν καταφέρεις να το εκθρέψεις, τότε θα αποκτήσεις κι άλλα. Διαλέγεις το πιο υπάκουο από αυτά, εκείνο που είναι λιγότερο επικίνδυνο και μετά εκτρέφεις αυτό.

Οι αγελαδάρηδες της λίθινης εποχής πήραν την εξέλιξη στα χέρια τους. Μεταμόρφωσαν ένα άγριο κτήνος σε ένα υπάκουο εξημερωμένο βοειδές.


Ιστός συσχετίσεων

Καθώς εξελισσόταν η αγελάδα, δεν περιοριστήκαμε μόνο στον έλεγχό της, αλλά και στην εκμετάλλευση ενέργειας προερχόμενης από πολλά εκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά.

Η τροφή είναι ενέργεια που προέρχεται από τον Ήλιο. Δεσμεύεται από τα φυτά. Τα χορτοφάγα ζώα τρώνε τα φυτά. Οι άνθρωποι δεν χρειάζεται να τρώνε το χορτάρι, γιατί μπορούν να φάνε τα ζώα που τρώνε το χορτάρι.

Οι άνθρωποι εκτρέπουν την ενέργεια μέσα της διατροφικής αλυσίδας προς όφελός τους. Έτσι εκτρέφουμε βοοειδή, συγκεντρώνουμε πολύ ενέργεια σ΄ ένα μικρό μέρος και την έχουμε διαθέσιμη όποτε θελήσουμε.

Όταν οι πρόγονοι των ανθρώπων κυνήγησαν τον πρόγονο της αγελάδας, δημιουργήθηκε ένας ιστός συσχετίσεων, που εκτείνεται σε χιλιάδες χρόνια.

Το κρέας, μας έκανε αυτό που είμαστε. Τα βοοειδή, μας βοήθησαν να εξελιχθούμε. Μάθαμε τη διαδικασία και μετατρέψαμε ένα άγριο κτήνος σε ένα εύκολο γεύμα, που τώρα εξαρτάται από εμάς, ενώ εμείς εξαρτώμαστε από αυτό για φαγητό.

Η ιστορία του βοδινού κρέατος συνδέει τον άνθρωπο με την αγελάδα σε μια κοινή ιστορία μεταμόρφωσης.

Το χορτάρι

Η ικανότητα πρόσβασης του ανθρώπου στο κρέας συνδέεται με μία κομβική στιγμή πριν από εικοσιτρία εκατομμύρια χρόνια. Το κλίμα της γης γινόταν πιο δροσερό και ξηρό δίνοντας χώρο σε ένα φυτό να ευδοκιμήσει, το χορτάρι.

Το χορτάρι εξαπλώθηκε σχεδόν σε κάθε ήπειρο. Από την Ευρώπη μέχρι τις στέπες της Ασίας, ως την αφρικανική σαβάνα τις πεδιάδες πάμπας και τα λιβάδια της Αμερικής. Όπου φύτρωνε το χορτάρι, τα ζώα εξελίσσονταν για να το φάνε.

Το χορτάρι είναι φτωχό σε θρεπτικά στοιχεία, δεν έχει μεγάλη διατροφική αξία. Είναι, όμως, σε αφθονία. Έτσι, οι αγελάδες εξελίχθηκαν, ώστε να εκμεταλλευτούν αυτή τη φτωχή σε θρεπτικά στοιχεία πηγή.


Αγελάδες και Χριστόφορος Κολόμβος

Οι αγελάδες άρχισαν να ακμάζουν στις απέραντες πράσινες πεδιάδες της Ασίας, της Αφρικής και της Ευρώπης, αλλά στην άλλη πλευρά του κόσμου, στην Αμερική, υπήρχαν τεράστια βοσκοτόπια που περίμεναν. Εκεί δεν υπήρχαν αγελάδες.

Ήταν όμως καθ΄ οδόν χάρη στο Χριστόφορο Κολόμβο. Κατά το δεύτερο ταξίδι του, οι ισπανοί πήγαν για να μείνουν. Δημιούργησαν ένα μικρό οικισμό. Μετέφεραν ευρωπαϊκές καλλιέργειες για σπορά και ευρωπαϊκά ζώα. Τα βοοειδή ήταν από τα πιο σημαντικά.

Από τις πρώτες αγελάδες που πάτησαν την οπλή τους στην Αμερική, δεν μεσολάβησε η εξέλιξη, αλλά ένα πλοίο στην ακτή της Αϊτής.


Εξάπλωση στην Αμερική

Επειδή ήταν λίγες σε αριθμό, οι αγελάδες είχαν μεγάλη ζήτηση. Έτσι, μέσα σε σαράντα χρόνια εξαπλώθηκαν από τα νησιά της Καραϊβικής στην ενδοχώρα. Όταν οι ισπανοί κυβερνήτες αιχμαλώτιζαν γηγενείς του Μεξικού, τους σκλάβωναν και τους αντάλλασσαν με αγελάδες.

Με τον ερχομό τους στο Μεξικό, τα ζώα αύξησαν τον όγκο τους χάρη σε ένα νέο κόσμο από χορτάρι. Άρχισαν να εξαπλώνονται κατά μήκος και των δύο ηπείρων. Βόρεια του Μεξικού στη νοτιοδυτική Βόρεια Αμερική και νότια στην Αργεντινή.

Σύντομα, νέοι άποικοι πήγαν κι άλλες αγελάδες πέρα από τον Ατλαντικό, από την Πορτογαλία στη Βραζιλία κι από τη Βόρεια Ευρώπη ως την Ανατολική Ακτή. Μέσα σε πεντακόσια χρόνια, η μικρή αρχική ομάδα από αγελάδες εκτινάχτηκε στα τετρακόσια εκατομμύρια. Είναι η πρώτη μεγάλη αύξηση των βοοειδών.

Ενώ οι αγελάδες ευημερούσαν παντού, ο Ατλαντικός τις ξεχώρισε σε δύο ξεχωριστούς πληθυσμούς: Της Ανατολής και της Δύσης.


Πανώλη των βοοειδών

Η γεωγραφική διαφορά διαμόρφωσε τη μοίρα των αγελάδων. Στο Παλιό Κόσμο ξέσπασε μια επιδημία, που οδήγησε σε αφανισμό τις αγελάδες στην Ευρώπη.

Πριν από εκατόν πενήντα χρόνια, οι αγελάδες κινδύνευσαν να εξαφανιστούν εντελώς από ένα σιωπηλό δολοφόνο, που σάρωσε τα πάντα στο πέρασμά του.

Αυτός ο μικροσκοπικός δολοφόνος συνδέεται με μία επική ιστορία από την πιο ισχυρή αυτοκρατορία του κόσμου. Ο στρατός των μογγόλων πολιορκούσε το Κίεβο. Έφεραν και βοοειδή, επειδή ήταν μέσα στη διατροφή τους. Καθώς οι άνθρωποι μάχονταν στο πεδίο, ένας αόρατος εχθρός επιτέθηκε στα ζώα και διατάραξε την ισορροπία των δυνάμεων του κόσμου.

Οι αγελάδες των μογγόλων μετέφεραν τον ιό της πανώλης των βοοειδών. Ο ιός ήταν αερομεταφερόμενος και από την ορδή των μογγόλων πρόσβαλε στα ζώα της Ρωσίας. Μόλις μολύνονταν τα ζώα, πέθαιναν μέσα σε έξι μέρες.

Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα, η πανώλη των βοοειδών εξαπλώθηκε στην Ευρώπη κι αποδεκάτισε τον πληθυσμό των βοοειδών.

Και αυτή δεν ήταν η μόνη φορά που συνέβη. Το 1865 ένα νέο ξέσπασμα της πανώλης των βοοειδών θα σκοτώσει διακόσια εκατομμύρια ζώα σε όλη την Ευρώπη καταστρέφοντας τις προμήθειες.

Ο ιός όμως, δεν πέρασε τον Ατλαντικό. Έτσι, τα βοοειδή θα σωθούν στο Νέο Κόσμο. Τα βοοειδή που διέσχισαν τον ωκεανό γλύτωσαν από τον καταστροφικό μικροσκοπικό ιό.

Ανάπτυξη της Άγριας Δύσης

Ενώ η μια μεριά του πλανήτη είχε τρομερή έλλειψη βοειδών, στην άλλη υπήρχαν σε αφθονία. Έτσι, ο Νέος Κόσμος θα θρέψει τον Παλιό. Έτσι δημιουργήθηκαν οικισμοί σε όλη την Αμερική, για να καλύψουν την ανάγκη για βοδινό κρέας.

Η επιδημία των βοοειδών στην Ευρώπη συνέβαλε στην ανάπτυξη της Άγριας Δύσης κι έκανε το βοδινό κρέας πυλώνα της οικονομίας της Αμερικής.