Ο Μάο Τσετούνγκ θεωρείται ο αρχιτέκτονας της σύγχρονης Κίνας. Είναι όμως αλήθεια αυτό;


Η επικράτηση

Την 1^η Οκτωβρίου 1949 η Κίνα άλλαξε σελίδα. Μετά από χρόνια επανάστασης, ο Μάο Τσετούνγκ έγινε επικεφαλής του κράτους. Στην πρωτεύουσα περίμεναν πυρετωδώς τη στιγμή.

Συμπατριώτες μου,
σήμερα η Κεντρική Λαϊκή Κυβέρνηση
της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας
παίρνει τα ηνία!

Μάο Τσετούνγκ.

Ο Μάο είχε έναν μόνο σκοπό, μια μόνο ιδέα, ένα μόνο πάθος: Να επαναφέρει τη θρυλική δύναμη, την παλιά δόξα της Κίνας.

Η Κίνα αφυπνίστηκε, αλλά δεν ήταν καιρός για εορτασμούς. Ο Στρατός του Μάο ήταν αποθαρρυμένος. Ο εμφύλιος πόλεμος που μαινόταν επί είκοσι χρόνια δεν είχε κερδηθεί. Πολλές περιοχές, τις κατείχαν ακόμη οι εθνικιστές του Τσιανγκ Κάι Σεκ. Στο δρόμο για τη Σιτσουάν, ο Τενγκ Σιαοπίνγκ, πρώτος γραμματέας στα νοτιοδυτικά, ήταν έτοιμος να πολεμήσει πάλι.

Ο Τενγκ Σιαοπίνγκ ήταν εξ αρχής κοντά στον Μάο. Είχαν το ίδιο όνειρο. Ο Μάο τον εμπιστευόταν απόλυτα. Ήταν ένας χαμηλόβαθμος αξιωματούχος χωρίς επιρροή. Αλλά θα μεταμόρφωνε την Κίνα περισσότερο απ΄ ό,τι ο μέντοράς του. Η αποστολή του τώρα ήταν να καταλάβει τις πόλεις, όπου είχαν οχυρωθεί τα στρατεύματα του εχθρού, να κάνει ανελέητη σφαγή.

Επί χρόνια οι κομμουνιστές ήταν στόχος φρικτής βίας. Ο αντίπαλος, τους καταδίωκε χωρίς έλεος. Μάταια. Οι στρατιώτες του Μάο δεν παραδίδονταν και κυριαρχούσαν.

Ο Τσιάνγκ Κάι Σεκ κατέφυγε στο νησί της Ταϊβάν μαζί με δύο εκατομμύρια μαχητές του. Για τον Τενγκ Σιαοπίνγκ και το Κόμμα, ήταν ολοκληρωτική νίκη.

Την άνοιξη του 1950 η ηπειρωτική Κίνα ήταν στα χέρια του Μάο. Έσβησε το παρελθόν εντός ημερών. Ό,τι θύμιζε το παλιό καθεστώς καταστράφηκε συστηματικά. Για 450 εκατομμύρια κινέζους ξημέρωσε μια νέα εποχή γεμάτη ελπίδα και ανανέωση.

Αλλά δεν θα ήταν τόσο εύκολο. Η αχανής Κίνα που είχε αναλάβει ο Μάο ήταν αρχαϊκή, μέσα στη δυστυχία, χωρίς εξοπλισμό. Δεν είχε εργοστάσια, γέφυρες, ούτε στρωμένους δρόμους.

Οι χωρικοί, που αποτελούσαν το 95% του πληθυσμού, καλλιεργούσαν τη γη με εργαλεία περασμένων εποχών. Τους είχαν εκμεταλλευτεί ξεδιάντροπα, σα να ήταν ζώα. Δεν είχαν δικαιώματα.


Εκτελέσεις γαιοκτημόνων με συνοπτικές διαδικασίες,
αναδιανομή της γης

Για να πάρει τους χωρικούς με το μέρος του, ο Μάο τους υποσχέθηκε γη. Τήρησε το λόγο του.

Αμέσως ξεκίνησαν οι κατηγορίες. Οι γαιοκτήμονες ήταν τώρα στο έλεος του λαού. Μια προπαγανδιστική ταινία καθοδήγησε τη συμπεριφορά του λαού από τις δίκες ως τις εκτελέσεις.

Οι εκτελέσεις γίνονταν από τους χωρικούς, κατ΄ απαίτηση του Μάο: «Οι χωρικοί πρέπει να εμπλέκονται με τα γυμνά τους χέρια, αν θέλουν να συνδεθούν με το νέο επαναστατικό καθεστώς».

Η γη που κατασχέθηκε, μοιράστηκε δίκαια.
Κάθε οικογένεια πήρε μερίδιο υπό το βλέμμα εκπροσώπου του Κόμματος.

Μακριά από τις κάμερες, ο πιστός Τενγκ Σιαοπίνγκ επέβλεπε εκατοντάδες κατασχέσεις χωρίς αναστολές.

Ο Μάο Τσετούνγκ έκανε έτσι συμμαχία με τους χωρικούς. Το Κομμουνιστικό Κόμμα έκανε τα πάντα για να πετύχει:

Εμείς είμαστε οι σπόροι και ο λαός το χώμα.

Ενωνόμαστε παντού με το λαό. Ριζώνουμε και ανθίζουμε.

Μάο Τσετούνγκ.

Ξαφνικά, 19 εκατομμύρια άνδρες προσχώρησαν στο στρατό καλύπτοντας περιοχή έκτασης όσο όλες οι ΗΠΑ. Σε κάθε χωριό, κάθε πόλη, κάθε οικιστικό τετράγωνο. Τα δίκτυα για τη διάδοση και την εφαρμογή του κομμουνισμού ήταν έτοιμα.


Διεθνής απομόνωση

Ο Μάο ήθελε να κάνει ξανά σπουδαία την Κίνα. Ήταν ακλόνητος. Ξεκίνησε απομονώνοντάς την από τον υπόλοιπο κόσμο. Όπως όλοι οι συμπατριώτες του, είχε ταπεινωθεί βαθιά από έναν αιώνα ξένης κατοχής. Από τα μέσα του 19^ου αιώνα η Κίνα ήταν υπό καθεστώς που επέβαλαν οι Δυτικοί, διαμελίζοντάς την.

Ευρωπαίοι και αμερικάνοι είχαν πλουτίσει από αυτήν. Λήστευαν και διέφθειραν τους κινέζους. Μόνο λίγοι οι κινέζοι είχαν κερδίσει κάτι από όλο αυτό. Το αρχαίο Μέσο Βασίλειο ζητούσε εκδίκηση. Από εδώ και στο εξής, ο Μάο θα προστάτευε τη χώρα από κάθε εξωτερική επιρροή.

Ονειρευόταν την αυτάρκεια και έκλεισε τις πύλες της χώρας. Οι ξένοι κάτοικοι πανικοβλήθηκαν. Επιχειρηματίες, αξιωματούχοι, ιεραπόστολοι, άρχισαν να μαζεύουν τα πράγματά τους. Όλοι έφυγαν από την Κίνα βιαστικά. Δεν θα ξαναγύριζαν.

Για τη Δύση ήταν προσβολή. Αρνήθηκαν να αναγνωρίσουν το νέο καθεστώς και υποστήριξαν τον αντικομμουνιστή ηγέτη, Τσιανγκ Κάι Σεκ. Από δω και στο εξής η Ταϊβάν με τρία εκατομμύρια κατοίκους εκπροσωπούσε την Κίνα στα Ηνωμένα Έθνη, τη χώρα με το μεγαλύτερο πληθυσμό παγκοσμίως.


Εξάρτηση από τη Μόσχα

Ο Μάο ήταν μόνος του και χρειαζόταν συμμάχους. Ήταν δύσκολο να εξασφαλίσει αυτάρκεια. Για πρώτη φορά στη ζωή του έφυγε από την Κίνα για δύο μήνες. Για την περίσταση φόρεσε γούνινο καπέλο. Είπε τα λόγια που θα κέρδιζαν την εμπιστοσύνη των σοβιετικών:

Χάρη στη συνετή διεθνή πολιτική του στρατηγού Στάλιν, αυτές οι αποστολές θα εκτελεστούν με επιτυχία.

Ζήτω η φιλία και η αμοιβαία βοήθεια των δύο χωρών!

Μάο Τσετούνγκ.

Κάτω από αυτή τη μάσκα κρυβόταν δυσαρέσκεια. Ο Μάο δεν εμπιστευόταν το Στάλιν, γιατί δεν τον στήριξε στον εμφύλιο.
Πλήγωνε την υπερηφάνειά του η εξάρτηση από τη Σοβιετική Ένωση.

Στις 14 Φεβρουαρίου 1950 υπογράφτηκε συνθήκη συμμαχίας. Ο κύβος ερρίφθη. Η νέα Κίνα είχε εδραιωθεί, αλλά θα έπρεπε ό,τι γινόταν να έχει την έγκριση της Μόσχας.

Αμέσως χιλιάδες σύμβουλοι, μηχανικοί και ειδικοί πήγαν στο Πεκίνο για να εφαρμόσουν πενταετές σχέδιο. Στο επίκεντρο, η βαριά βιομηχανία με εκατό γιγαντιαία εργοστάσια. Οι επιλεγμένοι τομείς ήταν ατσάλι, μέταλλα, ορυχεία. Η Κίνα εκσυγχρονιζόταν.


Δήμευση πάλι της γης

Στην επαρχία, ο κολεκτιβισμός προχωρούσε. Η γη που είχε αναδιανεμηθεί λίγους μήνες πριν, δημεύεται. Δεν θα είχαν τα χωράφια οι οικογένειες, αλλά το κράτος. Σχεδόν τετρακόσια εκατομμύρια χωρικοί έγιναν υπάλληλοι του κράτους. Ο Μάο, πρώην εύπορος χωρικός, ήταν το αφεντικό τους.

Η κινέζικη οικονομία μεταμορφωνόταν.


Ο αφοσιωμένος Τενγκ Σιαοπίνγκ

Ο Τενγκ Σιαοπίνγκ ήταν επικεφαλής στα νότια. Οι υποσχέσεις του μέντορά του είχαν τηρηθεί. Το 1952 λόγω του ζήλου του κέρδισε προαγωγή στο Πεκίνο. Ανέβαινε σε υψηλά κλιμάκια τώρα, πλησίαζε την εξουσία.

Κατέληξε στο Πολιτικό Γραφείο του Κόμματος. Πλέον συμμετείχε στις αποφάσεις υπό την καθημερινή επίβλεψη του Μεγάλου Ηγέτη.

Εμφανισιακά ήταν τόσο διαφορετικοί. Ο Μάο ξεπερνούσε τα 1,80 μέτρα, ενώ ο μαθητής του είχε ύψος μόλις 1,50 μέτρα. Ο Μάο ήταν ποιητής στον ελεύθερο χρόνο του. Είχε απείθαρχο μυαλό. Ο Τενγκ ήταν εργασιομανής. Λάτρευε τους αριθμούς και τους φακέλους. Έκαναν μαζί μία ωραία ομάδα.

Ο Μάο εκτιμούσε την ευελιξία του Τενγκ, τη ζωηράδα του. Η αφοσίωση του Τενγκ στο είδωλό του ήταν δίχως όρια. Για εκείνον ο Μάο ήταν σπουδαίος ηγέτης, που οδηγούσε την Κίνα στην ευημερία και τη δόξα.


Σχολεία παντού

Τώρα ο Μάο ξεκινούσε άλλο ένα σπουδαίο σχέδιο. Επί 3.000 χρόνια η εκπαίδευση στην Κίνα ήταν για την ελίτ. Μία χούφτα μανδαρίνοι κυριαρχούσαν επί της αγράμματης μάζας. Ο Μάο ήθελε να μορφώσει το λαό του.

Ξαφνικά, όλα τα παιδιά της Κίνας πήγαν στο σχολείο. Ήταν μια ριζοσπαστική εξέλιξη για το Μέσο Βασίλειο. Ο Μεγάλος Ηγέτης δήλωσε, πως: «ως τις αρχές του 21^ου αιώνα, η Κίνα θα έχει γίνει σπουδαία σοσιαλιστική χώρα με βιομηχανία».


Τεράστια η δύναμη του Μάο

Το 1956 είχε τεράστια εξουσία. Αρχικά τον είχαν προκαλέσει κάποιοι σύντροφοι. Τώρα ήταν απρόσβλητος. Επικεφαλής του κράτους, ηγέτης του Κόμματος και του Στρατού. Η εξουσία του ήταν απεριόριστη, ο λόγος του ήταν νόμος.

Ο Μάο διέταζε εκατομμύρια ανθρώπους που θα έκαναν την Κίνα πάλι ένδοξη. Έφτιαξαν τεράστια φράγματα και δεξαμενές. Έσκαψαν κανάλια παντού. Η πρώτη γέφυρα πάνω από τον Γιανγκτσέ ήταν το καμάρι του έθνους. Το σπουδαιότερο έργο στα 4.000 χρόνια ιστορίας της χώρας. Ο λαός ήταν ενθουσιασμένος πριν, μα τώρα είχε εκστασιαστεί.


Καθεστώς τρόμου

Ο Μάο ένιωθε δυνατός, μα άρχισε να χάνει το μέτρο. Όλη αυτή η μαζική λατρεία έκρυβε μια σκληρή αλήθεια. Η Κίνα ζούσε υπό καθεστώς τρόμου. Οι διαφωνούντες, αληθινοί ή φανταστικοί, ήταν σε στρατόπεδα. Εκεί, σε συνθήκες σκλαβιάς δέχονταν πλύση εγκεφάλου, ώστε να καμφθεί κάθε εναντίωσή τους.

Από τη Ζινζιάνγκ ως το Καντόν, τη Ζιλίνγκ ως στη Σαγκάη, υπήρχαν πάνω από χίλια στρατόπεδα εργασίας.

Υπό τον Μάο, πενήντα εκατομμύρια κινέζοι πέρασαν από εκεί. Ήταν οι διαφωνούντες. Παίρνονταν αυστηρά μέτρα κατά των αποστατών. Διώχθηκαν, φυλακίστηκαν, εξορίστηκαν και σφαγιάστηκαν στη διάρκεια πέντε δολοφονικών εκστρατειών μεταξύ 1950-1960.

Το 1957 τα σπουργίτια κατηγορήθηκαν ότι έτρωγαν τα σπαρτά. Ο Μάο διέταξε: «Κάντε τα να πετάξουν μέχρι να πέσουν».
Ο λαός υπάκουσε και με κάθε μέσον (τυφέκια, σφεντόνες κ.ά.) προσπαθούσε να εξολοθρεύει τα σπουργίτια.

Ο Μεγάλος Ηγέτης όμως, είχε παραβλέψει μία λεπτομέρεια. Χωρίς τα πουλιά, τα έντομα πολλαπλασιάστηκαν. Την επόμενη χρονιά οι σοδειές καταστράφηκαν.


Επιτυχίες των σοβιετικών

Στις 4 Οκτωβρίου 1957 ο Μάο εντυπωσιάστηκε όταν έμαθε ότι ο πρώτος τεχνητός δορυφόρος ήταν τεχνολογικό επίτευγμα των σοβιετικών.

Ο Σπούτνικ πρωτοστάτησε στη γιορτή για την Οκτωβριανή Επανάσταση. Ο κινέζος πρόεδρος ήταν εκεί. Ο διάδοχος του Στάλιν τον έβαλε να καθίσει δίπλα του. Ο Τενγκ Σιαοπίνγκ ήταν κι αυτός εκεί και περνούσε υπέροχα.

Ο Μάο ήταν πιο συγκρατημένος. Είχε λόγο. Δεν υπήρχαν πορτρέτα του Στάλιν σε αυτή την παρέλαση. Τα είχε απαγορεύσει ο Χρουστσόφ έχοντας απαρνηθεί το δικτάτορα και τα εγκλήματά του. Ο Μάο ένιωθε δυσφορία. Αν αντιμετώπιζαν έτσι τον Στάλιν, μπορεί να ήταν εκείνος ο επόμενος.


Το «Μεγάλο άλμα προς τα εμπρός»

Οι επιτυχίες της Σοβιετικής Ένωσης, του ήταν αβάσταχτες. Υπογράμμιζαν την αδυναμία της Κίνας και την εξάρτησή της από το Κρεμλίνο.

Ξαφνικά, ο Μάο έχει μια τρελή ιδέα. Να ξεπεράσει τους ρώσους σε κάθε πεδίο χωρίς τη βοήθειά τους. Όταν ο Μάο το ανακοίνωσε στο συνεργάτη του, ο Τενγκ Σιαοπίνγκ είχε αμφιβολίες. Η χώρα τους μόλις είχε βγει από τον Μεσαίωνα. Δεν ήταν σε θέση να διακόψει τη σχέση με τη Μόσχα. Ο Μάο ήταν πεισματάρης. Η Κίνα δεν είχε τεχνολογία, αλλά έναν ανεξάντλητο πόρο: Εκατομμύρια εργατικά χέρια.

Την άνοιξη του 1958 ο Μάο ξεκίνησε εκστρατεία για να κυνηγήσει την εμμονή του. Το «Μεγάλο άλμα προς τα εμπρός». Σχεδόν σε μια νύκτα όλοι οι κινέζοι στρατολογήθηκαν. Οι χωρικοί τοποθετούνταν σε ομάδες εργασίας ανά κολεκτίβα. Θα δούλευαν με πυρετώδεις ρυθμούς υπό την πίεση του Κόμματος.

Η κολεκτίβα ήταν υπεύθυνη για όλους, για όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Απαγορεύονταν τα οικογενειακά γεύματα. Όλοι έπρεπε να τρώνε στο κυλικείο, είτε τους άρεσε είτε όχι.

Ο Μάο ήθελε σε πέντα χρόνια να παράγει διπλάσιο ατσάλι από το Ηνωμένο Βασίλειο. Δόθηκε διαταγή στους κινέζους να παραδώσουν τα παλιοσίδερά τους. Λεκάνες, εργαλεία, ψαλίδια, ο,τιδήποτε. Τα έλιωναν στα σιδηρουργεία κι έφτιαχναν καινούργια. Σε όλη την Κίνα λειτουργούσαν αυτοσχέδια καμίνια.

Τα μέλη του Κόμματος πίεζαν τους χωρικούς. Οι χωρικοί δούλευαν μέρα-νύχτα παραμελώντας τα χωράφια τους.

Όλα πήγαν χαμένα. Το ατσάλι που παρήγαγαν ήταν κακής ποιότητας, πρακτικά άχρηστο. Και, φυσικά, οι σοδειές είχαν χαθεί.

Προσποιητή προσωρινή αποχώρηση Μάο

Ο Μάο, όταν τον προκάλεσαν σύντροφοι, αναγνώρισε τα λάθη του μία και μόνο φορά στη ζωή του. Εξωτερικά όμως, τίποτα δεν είχε αλλάξει. Ακόμη έψελναν ύμνους προς τιμήν του Σπουδαίου Άντρα. Πίσω από τα παρασκήνια ο Τενγκ Σιαοπίνγκ δεν ήταν ενθουσιασμένος. Τον ανησυχούσε ο Μάο, είχε γίνει απρόβλεπτος. Προτιμούσε τον συνετό Λιού Σαόκι, όπως και οι σύντροφοί του.

Ο Μάο προσποιήθηκε ότι συμφωνούσε. Παρέδωσε την Προεδρία της Δημοκρατίας στον άνδρα που πήρε όλες τις ψήφους. Αυτή η ψεύτικη απόσυρση δεν ξεγελούσε κανέναν. Εκείνος είχε την εξουσία, ήταν ο Πρόεδρος του Κόμματος. Ο Τενγκ Σιαοπίνγκ ήταν επιφυλακτικός. Ήξερε πως ο Μάο δεν είχε πει την τελευταία κουβέντα.

Ο Λιού Σαόκι τώρα δεχόταν τους απεσταλμένους μαζί με τον Τενγκ Σιαοπίνγκ. Προσπαθούσαν να θεραπεύσουν μια τραυματισμένη χώρα. Το Μεγάλο Άλμα είχε ξεχαστεί.

Για τρία χρόνια οι κινέζοι ηρέμησαν. Ο Τενγκ χαλάρωσε τα ηνία. Επέτρεψε στους χωρικούς να έχουν δικά τους χωράφια.

Οι σοδειές βελτιώθηκαν. Έδωσε άδεια για ανοιχτή αγορά και αύξηση προμηθειών. Η καθημερινότητα ανέκτησε λίγη από την ομορφιά της. Τις Κυριακές οι κινέζοι μπορούσαν να κάνουν βόλτα με τα παιδιά τους. Πήγαιναν σε βιβλιοπωλεία. Τώρα ήξεραν να διαβάζουν.

Ο Τενγκ ήταν πραγματιστής. Μια μέρα είπε στο Πολιτικό Γραφείο:

Ποιον νοιάζει αν η γάτα είναι μαύρη ή άσπρη;
Αρκεί να πιάνει ποντίκια!

Τενγκ Σιαοπίνγκ.

Σε αντίθεση με τον Μάο, προτιμούσε να είναι ειδικός, παρά κόκκινος.


Επανεμφανίσεις του Μάο

Ο πρώην πρόεδρος δεν είχε παραιτηθεί από την πολιτική ζωή. Ταξίδευε σε όλη τη χώρα με το ιδιωτικό του τρένο. Στις πόλεις που είχαν γλιτώσει από το Μεγάλο Άλμα, ήταν ακόμη πολύ δημοφιλής στους νέους. Παραδίδοντας την εξουσία στους Λιού και Τενγκ είχε γίνει σαν αρχαία Σφίγγα. Τα λόγια του ήταν ιερά. Είχε σταματήσει να υπόσχεται δύναμη στους κινέζους. Είχε άλλη εμμονή τώρα. Να αντικαταστήσει τη Μόσχα στην καρδιά και το μυαλό όλων των επαναστατών.

Είχε ένα σχέδιο: Στις 16 Ιουλίου 1966, ο Μάο επανεμφανίστηκε. Για πάνω από δύο ώρες κολύμπησε ήσυχα στον ποταμό Γιανγκτσέ περιτριγυρισμένος από τους σωματοφύλακές του και νέους.

Προλεταριακή Πολιτιστική Επανάσταση-Ερυθροφρουροί:
Τρόμος και βία

Ο Μάο έστελνε μήνυμα στην κινέζικη νεολαία. Είπε ότι βασιζόταν σε εκείνους, πως έπρεπε να πολεμήσουν όσους εγκατέλειψαν τα ιδανικά τους. Η Μεγάλη Προλεταριακή Πολιτιστική Επανάσταση είχε ξεκινήσει.

Εκατομμύρια φοιτητές και μαθητές σχημάτισαν ένα νέο οργανισμό. Ήταν οι Ερυθροφρουροί. Ο Μάο τους μετέτρεψε σε όπλο μαζικής καταστροφής.

Παρείχε στο πλήθος ένα μικρό βιβλίο με όλα τα αποφθέγματά του. Το «Κόκκινο βιβλιαράκι» έγινε η Βίβλος των Ερυθροφρουρών. Ο Μάο τους κολάκευε. Με πανουργία υπέδειξε το στόχο. Στο κινέζικο Κομμουνιστικό Κόμμα οι προδότες θα φέρουν τον καπιταλισμό. «Ξεσκεπάστε τους!». Δεν είπε ονόματα, μα το σλόγκαν ήταν: «Βομβαρδίστε τα Κεντρικά». Ήταν πρόσκληση για ταραχές στους δρόμους.


Θρίαμβος των στενόμυαλων

Οι φανατικοί Ερυθροφρουροί υπάκουσαν. Τα κομμουνιστικά στελέχη ήταν στο έλεός τους. Χιλιάδες συνελήφθηκαν, ξυλοκοπήθηκαν, βασανίστηκαν και εξευτελίστηκαν σε στάδια που τραντάζονταν από τις φωνές του διοικητικού πλήθους: «Κάτω ο Λιού Σαόκι!».

Οι δύο πιο σημαντικοί ηγέτες της χώρας έπεσαν αμέσως. Ο Λιού Σαόκι, ο Πρόεδρος, πέθανε λόγω κακομεταχείρισης. Η μοίρα του Τενγκ ήταν λιγότερο σκληρή. Εξορίστηκε σε απομονωμένη περιοχή, όπου επισκεύαζε τρακτέρ. Ο Μάο δεν ξεχνούσε, ούτε συγχωρούσε. Οι πραγματιστές, οι ρεαλιστές έπρεπε να προσέχουν.

Όλη η Κίνα ενεπλάκη σε ταραχές που υποκίνησε ο Μάο. Το χάος αυτό ήταν ο δρόμος για να επανέλθει στην εξουσία. Σε άλλες χώρες, αυτές οι εικόνες του γκουρού ανάμεσα σε εκστατικά πλήθη τον έκαναν ποπ ίνδαλμα. Οι γάλλοι φοιτητές τον θαύμαζαν.

Επτά χρόνια μετά, η Πολιτιστική Επανάσταση είχε ολοκληρωθεί. Ο Τενγκ Σιαοπίνγκ έβλεπε αποτροπιασμένος τι προκάλεσε η ματαιοδοξία του Μάο. Η μαοϊστική ορθοδοξία είχε γίνει νόρμα. Κυριαρχούσε στην καθημερινή ζωή των κινέζων. Οι σκέψεις του προέδρου Μάο ήταν πανταχού παρούσες.
Σε κάθε σταυροδρόμι, σε κάθε δρόμο, σε κάθε πάρκο, σε κάθε εργοστάσιο. Ήταν ο θρίαμβος των στενόμυαλων.

Ψεύτικη βιτρίνα και απόλυτη παρακμή

Σπάνια κάποιοι Δυτικοί επισκέπτες επιτρεπόταν να έρθουν στην Κίνα. Αυτοί ήταν μόνο οι φιλικά διακείμενοι, που έμεναν εκστασιασμένοι: «Οι κινέζοι οι σύντροφοι έχουν όσα υποσχέθηκε ο κομμουνισμός. Απόλυτη ισότητα τάξεων, εισοδήματος, φύλων». Γοητεύονταν από τη λιτότητα των κινέζων, από την απουσία διαφημίσεων στους δρόμους. Για εκείνους, η Κίνα ήταν μοντέλο επανάστασης.

Στην πραγματικότητα, πίσω από την αισιόδοξη βιτρίνα, η Κίνα ήταν στο απόλυτο χάος. Με τις εκκαθαρίσεις του ο Μάο κατέστρεψε το Κόμμα.

Για τον Τενγκ ήταν καταστροφή. Η Κίνα είχε χάσει τους διαχειριστές που την οδηγούσαν στην πρόοδο. Οι ηγέτες, επιλεγμένοι λόγω αφοσίωσης στο κόκκινο βιβλιαράκι, ήταν συχνά εντελώς ανίκανοι. Τα εργοστάσια δούλευαν με αργούς ρυθμούς, η παραγωγή ήταν μικρή. Η Κίνα ήταν σε παρακμή. Τα πανεπιστήμια ήταν κλειστά επί τρία χρόνια. Οι δώδεκα εκατομμύρια φοιτητές είχαν σταλεί στην επαρχία. Αφού έβαλαν τον Μάο στο θρόνο, θεωρούνταν πια επικίνδυνοι.

Ο Μάο ήταν καχύποπτος με τους διανοούμενους και τους ειδικούς. Προτιμούσε να τους ξεφορτωθεί. Στα σύνορα της Κίνας, εκατομμύρια μορφωμένοι νέοι, ζούσαν σε απομόνωση, φτώχεια και τρομερή ανία. Στις πόλεις οι άνθρωποι ήταν απαθείς. Η ευφορία έχει γίνει τώρα παραίτηση. Παρά τις προσπάθειές τους, το μεγαλείο που ονειρεύονταν, όλο και απομακρυνόταν.

Κλεισμένη πίσω από τα τείχη της, η Κίνα είχε τελματώσει. Η καταπίεση ήταν χειρότερη από ποτέ. Στην Πολιτιστική Επανάσταση εκατό εκατομμύρια διώχθηκαν και τρία εκατομμύρια πέθαναν. Παρά τις προσπάθειες να εντοπιστούν οι αντιφρονούντες, η χώρα ήταν σε αδιέξοδο.


Επανάκαμψη του Τενγκ Σιαοπίνγκ

Το 1973 ο Τενγκ Σιαοπίνγκ επανήλθε. Παρά τις διαφορές τους, ο Μάο τον κάλεσε ξανά.

Επιστρέφοντας στο Πεκίνο, είδε τον Μάο γερασμένο. Δυσκολευόταν να μιλήσει ή να βγει έξω. Ήταν ακόμη διαυγής και ισχυρός, όμως. Σαν καλός στρατιώτης, ο Τενγκ δεν τον επέκρινε για τις υπερβολές που έγιναν όσο εκείνος ήταν στο καθαρτήριο.


Τα πρώτα ανοίγματα

Τώρα, έπρεπε να βγάλει τη χώρα από το τέλμα. Προσποιούταν πως όλα ήταν υπέροχα. Ξεκίνησε διπλωματική επανάσταση. Παρά τον πόλεμο στο Βιετνάμ, προσέγγισε τις ΗΠΑ. Το 1974, ο Τενγκ επισκέφθηκε τη Γαλλία, όπου είχε μείνει νέος. Μετά πήγε στη Νέα Υόρκη και στον ΟΗΕ. Η Κίνα του Μάο έλαβε τη θέση που κρατούσε ζεστή η Ταϊβάν από το 1949. Στο ταξίδι του έκανε νέους φίλους.

Ο Τενγκ ήθελε να φέρει στην Κίνα την τεχνολογία. Είχε ελευθερωθεί από τις ιδεολογικές άγκυρες. Δεν τον ενέπνεαν πλέον οι σκέψεις του Μάο.

Τον είχε εντυπωσιάσει η Σιγκαπούρη. Σε μια γενιά, αυτό το κράτος της νοτιοδυτικής Ασίας είχε γίνει από υποανάπτυκτο, οικονομικός γίγαντας, ενώ παρέμενε η δικτατορία. Ως πρότυπο, πρόσφερε μια ελπίδα ευημερίας για τη χώρα του.

Αλλά τα πιο ακραία μέλη του καθεστώτος με επικεφαλής τη σύζυγό του Μάο, τον παρακολουθούσαν. Τον θεωρούσαν ρεβιζιονιστή και ανέφεραν στον πρόεδρο τι ετοίμαζε. Ο Μάο του έλεγε: «Μιλάς πολύ για ποιότητα ζωής κι όχι αρκετά για ταξικό πόλεμο». Κινδύνευε να ατιμαστεί και πάλι.

Διαβάστε ακόμα:

• Η ιστορία της οικονομικής παγκοσμιοποίησης (Η άνοδος του χρήματος και η «Κιμερική»)

• Από πού έρχονται τα σώβρακα

• Από πού έρχονται τα φερμουάρ

• Από πού έρχονται τα κουμπιά

• Windows με 0,60 ευρώ! (Το βιομηχανικό «μπουμ» της Κίνας)

• Η «κακιά Κίνα» (Ένα δημοσίευμα παγκόσμιας εμβέλειας ΜΜΕ κατά των φτηνών κινέζικων προϊόντων)

• Πολιτισμός