Κάτω από τον εθνικό δρυμό του Γέλοουστοουν των ΗΠΑ, η ηφαιστειακή δραστηριότητα συσσωρεύεται σαν σε χύτρα ταχύτητας. Αντί όμως για μία έκρηξη καυτού μάγματος, η ισχύς του Γέλοουστοουν έχει μία απατηλά όμορφη μορφή: Των θερμοπιδάκων.

Στους θερμοπίδακες του Γέλοουστοουν (βλ. εικόνα δεξιά) το νερό ρέει μέσα σ΄ ένα σημείο, όπου θερμαίνεται και η πίεση αυξάνεται. Λόγω της πίεσης μετατρέπεται σε ατμό και εκτοξεύεται σε τυχαίους χρόνους.

Θερμοπίδακες υπάρχουν και σε άλλα θερμά σημεία της Γης. Υπάρχουν όμως και σε πλανήτες ή δορυφόρους.

Οι διαστημικοί θερμοπίδακες ίσως είναι οι πιο μεγάλες εκρήξεις που έχουμε δει ποτέ. Δεν είναι όμως καυτές, αλλά παγωμένες.

Ο Εγκέλαδος είναι δορυφόρος του Κρόνου. Είναι πολύ ενδιαφέρον μέρος για δύο λόγους: Πρώτον, περιέχει νερό. Δεύτερον, έχει εκρήξεις. Αυτό το μάθαμε χάρη σε στοιχεία που συνέλεξε το διαστημικό σκάφος Cassini. Σε φωτογραφίες φαινόταν ο ατμός, τα υπολείμματα της έκρηξης να υψώνονται πάνω από τη νότια πολική περιοχή του. Οι επιστήμονες αντιλήφθηκαν ότι ήταν νερό.

Πώς γίνεται αυτό το παγωμένο φεγγάρι να έχει πίδακες;

Για να δούμε πώς δημιουργήθηκαν πρέπει να σκάψουμε χιλιόμετρα μέσα στον παγωμένο φλοιό του Εγκέλαδου, μέχρι να βρούμε ένα θύλακα υγρού νερού. Αυτός ο υπόγειος ωκεανός πιστεύεται πως προέκυψε από παλιρροϊκή θέρμανση από τη βαρύτητα.

Ενώ η θερμότητα αυξάνεται, το υπό πίεση νερό αναζητά να ελευθερωθεί. Βρίσκει ρωγμές στον πάγο και εκτινάσσεται από μέσα του. Όταν βγει στην επιφάνεια, παγώνει αμέσως. Το Διάστημα είναι παγωμένο.

Τα σωματίδια από τους πίδακες του Εγκέλαδου είναι η κυριότερη πηγή που τροφοδοτεί τον Δακτύλιο Ε του Κρόνου.

Στην παγωμένη επιφάνεια του Εγκέλαδου εντοπίστηκε ένας μεγάλος αριθμός γαλάζιων γραμμών, που εκτείνονται για 130 χιλιόμετρα. Οι επιστήμονες αποκάλεσαν τις γαλάζιες γραμμές «Λωρίδες της Τίγρης».

Η τεκτονική δραστηριότητα σε αυτή την περιοχή χαρακτηρίζεται από τη θερμοκρασία της επιφάνειας. Η μέση θερμοκρασία στο δορυφόρο είναι -200 ^°C. Οι «Λωρίδες της Τίγρης» έχουν τεράστια αύξηση στους -80 ^°C. Μερικοί ερευνητές υπολογίζουν ότι στα ψηλότερα σημεία της περιοχής φτάνει στους -20 ^°C. Οι πίδακες εκτείνονται κατά μήκος των ρωγμών των «Λωρίδων της Τίγρης».

Αν μπορούσαμε να προσεδαφιστούμε εκεί, θα μπορούσαμε να δούμε τους πίδακες να εκτοξεύουν πάγο και ατμό από τις ρηγματώσεις με τρομερή ταχύτητα: 100 μέτρα το δευτερόλεπτο. Υψώνονται μέχρι εκατό χιλιόμετρα και θα αποτελούσαν συγκλονιστικό θέαμα.

Πολλοί επιστήμονες πιστεύουν πλέον ότι ο Εγκέλαδος πρέπει να φιλοξενεί ζωή.

Ένας επιστήμονας, ο αστροβιολόγος Ρίτσαρντ Χούβερ της NASA, πιστεύει ότι η περιοχή των Άλπεων με τους παγετώνες μοιάζει πολύ με τις «Λωρίδες της Τίγρης» στον Εγκέλαδο.

Εξέτασε πάγο από μια σπηλιά ενός παγετώνα, όπου δεν μπορεί να φτάσει το ηλιακό φως. Πρόκειται για έναν σκοτεινό και παγωμένο κόσμο με πολλούς βαθμούς υπό το μηδέν (βλ. εικόνα δεξιά), όπως στον Εγκέλαδο, που είναι τόσο μακριά από τον Ήλιο.

Βαθιά μέσα υπάρχουν τεράστιες στήλες πάγου. Ο Χούβερ πιστεύει ότι έτσι πρέπει να είναι η περιοχή των «Λωρίδων της Τίγρης» στον Εγκέλαδο. Εδώ δεν βλέπουμε ούτε φυτά ούτε ζώα. Μόνο έναν κόσμο ακραίου ψύχους, έναν κόσμο πάγου. Μοιάζει ότι δεν θα μπορούσε να υπάρχει ζωή σε ένα τέτοιο περιβάλλον.

Ωστόσο, ο Χούβερ έχει άλλη άποψη. Εξέτασε στο εργαστήριό του τα μικροσκοπικά δείγματα από τη σπηλιά του παγετώνα που συνέλεξε. Βρήκε πλήθος ζωντανών βακτηρίων, μικροοργανισμούς που ζουν σε ένα κόσμο από πάγο. Δεν φαινόταν να υπάρχει τίποτε εκτός από πάγο, κι όμως υπήρχε ζωή.

Ο Χούβερ έχει βρει μικροοργανισμούς σε όλα τα δείγματα από παγωμένα σημεία του πλανήτη που έχει επισκεφθεί, όπως του Νότιου Πόλου και της Ισλανδίας.

Επιβεβαιώθηκε ότι υπάρχουν μορφές ζωής ικανές να επιβιώσουν με θερμοκρασία -40 ^°C.

Πιστεύω ότι είναι πολύ πιθανό να υπάρχει ζωή στις «Λωρίδες της Τίγρης» στον Εγκέλαδο.
Είναι πολύ πιο θερμές απ΄ ό,τι πιστεύεται και τώρα γνωρίζουμε ότι οι μικροοργανισμοί ζουν σε παγετώνες σε όλη τη Γη.
Γι΄ αυτό μπορεί να υπάρχουν ζωντανοί μικροοργανισμοί στις «Λωρίδες της Τίγρης» στον Εγκέλαδο.

Δρ. Ρίτσαρντ Χούβερ, αστροβιολόγος της NASA.

Ο Γιασουχίτο Σέκινε (βλ. δεξιά) είναι επιστήμονας στο πανεπιστήμιο του Τόκιο. Πιστεύει ότι το θερμό περιβάλλον του ωκεανού του Εγκέλαδου κάτω από τον πάγο αποτελεί το λίκνο της ζωής.

Η αλλοίωση του Εγκέλαδου από τη βαρύτητα του Κρόνου, παράγει θερμότητα τριβής, που επηρεάζει και το εσωτερικό του δορυφόρου.

Το είδος του βυθού που φαντάστηκε ο Σέκινε για τον Εγκέλαδο έχει ένα παρόμοιο ομόλογο εδώ στη Γη. Στον πυθμένα της θάλασσας, σε 1.500 μέτρα βάθος, η ηφαιστειακή δραστηριότητα εκτοξεύει νερό, που θερμαίνεται στους 300 ^°C. Αυτές είναι οι υδροθερμικές αναβλύσεις (βλ. αριστερά).

Εδώ, σε ένα σκοτεινό κόσμο, όπου δεν φτάνουν οι ακτίνες του Ήλιου, η υδροθερμική ενέργεια τροφοδοτεί διάφορες μορφές ζωής. Ο Σέκινε υποθέτει, ότι και στον Εγκέλαδο υπάρχει τέτοιου είδους περιβάλλον, που θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα ξεχωριστό οικοσύστημα σαν αυτό.

Τα στοιχεία από το Cassini επιβεβαίωσαν την υπόθεση του Σέκινε. Στα στοιχεία που συνθέτουν τους πίδακες του Εγκέλαδου, ανιχνεύτηκαν ποσότητες μεθανίου, αμμωνίας και άλλων στοιχείων, όπως και στους κομήτες, που θεωρούνται ότι περιέχουν συστατικά πλανητών. Ανιχνεύτηκε επίσης μοριακό άζωτο.

Ο Σέκινε πιστεύει ότι η παρουσία μοριακού αζώτου αποδεικνύει την παρουσία υδροθερμικών αναβλύσεων. Με πειράματα που έκανε στο Ιαπωνικό Κέντρο Θαλάσσιων Επιστημών και Τεχνολογίας έδειξε ότι στον ωκεανό του Εγκέλαδου υπάρχει περιβάλλον υψηλής θερμοκρασίας και πίεσης, ένας κρυφός υποθαλάσσιος κόσμος.

Μορφές ζωής που επιβιώνουν σε παρόμοιο σκληρό περιβάλλον βρέθηκαν εδώ στη Γη. Ανακαλύφθηκαν σε υδροθερμικές αναβλύσεις στον Ινδικό Ωκεανό. Επιβιώνουν σε θερμοκρασίες μέχρι και τους 122 ^°C.

Τα θερμόφιλα μεθανογενή είναι βακτήρια, που αναπτύσσονται σε νερό με υψηλή θερμοκρασία και πίεση. (Βλ. Γη των βακτηρίων).

Αν είναι παρόν και το μοριακό άζωτο και η υδροθερμική δραστηριότητα, είναι πολύ πιθανή η παρουσία μεθανογενών.

Εάν υπάρχουν στον Εγκέλαδο οργανισμοί όπως τα μεθανογενή, τότε αυξάνονται οι ελπίδες ότι μπορεί να αποτελεί έναν κόσμο με ποικίλες μορφές ζωής.