Δολοφονία Ρωμανού Β΄

Στο μέσο των μεγάλων αυτών επιτυχιών, ήρθε η σειρά του Ρωμανού να δηλητηριαστεί. Όπως μαζί με τη Θεοφανώ δηλητηρίασαν τον πατέρα του, τώρα η Θεοφανώ, σύμφωνα με τις φήμες που κυκλοφόρησαν στην Κωνσταντινούπολη και τους ιστορικούς, δηλητηρίασε κι εκείνον.

«Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν», λέει ένας σύγχρονος, ο Λέων ο Διάκονος, σχετικά με τον θάνατο του Ρωμανού Β΄, «ότι τον δηλητηρίασαν στον γυναικωνίτη». Αυτή η τρομερή κατηγορία αποδεικνύει για πόσα θεωρούσαν ικανή τη Θεοφανώ οι άνθρωποι της εποχής της, και είναι βέβαιο ότι μία γυναίκα που έβαλε να σκοτώσουν τον δεύτερο σύζυγό της για να παντρευτεί έναν τρίτο, όπως θα δούμε αργότερα, θα μπορούσε εξίσου καλά να είχε βάλει να δηλητηριάσουν τον πρώτο για να παντρευτεί ένα δεύτερο.

Τον Ρωμανό διαδέχθηκαν οι ανήλικοι γιοί του Βασίλειος Β΄ (πέντε ετών) και Κωνσταντίνος Η΄ (τριών), επιτροπευόμενοι από τη μητέρα τους, η οποία στέφθηκε αντιβασίλισσα σε ηλικία εικοσιδύο ετών.

Σύμφωνα με τους Σκυλίτζη και Ζωναρά, η Θεοφανώ ξεφορτώθηκε δίνοντας εντολή να τον δηλητηριάσουν, κι έναν αρμένιο πρίγκιπα της οικογένειας του Ρωμανού Α΄, τον Στέφανο Λεκαπηνό, που ήταν κατά τη γνώμη της πιθανός διεκδικητής του θρόνου και αντίπαλος.

Σύντομα, παντρεύτηκε έναν άνδρα, που ήταν περίπου τριάντα χρόνια μεγαλύτερός της, τον Νικηφόρο Φωκά. Εκείνη την εποχή, ήταν ο γνωστότερος και δημοφιλέστερος άνδρας της μοναρχίας.

Νικηφόρος Φωκάς

Ο Φωκάς ήταν καππαδόκης. Είχε αυξήσει το κύρος και τη φήμη του με λαμπρές νίκες. Είχε ανακτήσει από τους άραβες τηv Κρήτη που είχε χαθεί πριν από εκατόν πενήντα χρόνια. Πέρα από τον Ταύρο, είχε κάνει να εμφανιστούν και πάλι στην Κιλικία τα αυτοκρατορικά λάβαρα. Μόλις είχε κυριεύσει εξ εφόδου τη μεγάλη πόλη του Χαλεπιού και είχε συντρίψει την υπερηφάνεια των χαμδανιδών εμίρηδων της Συρίας.

«Ζούσε μόνο για το στρατό», έχει πει σωστά ένας από τους βιογράφους του. Ήταν εξαιρετικά πλούσιος και έχοντας στα κτήματά του στην Ασία ένα πλήθος από βασσάλους αφοσιωμένους με πάθος στο πρόσωπό του, θεωρούταν ο μοναδικός αρχηγός που ήταν ικανός να υπερασπιστεί την αυτοκρατορία ενάντια στους σαρακινούς και ο Ρωμανός Β΄, πεθαίνοντας, είχε διατάξει ρητώς να τον κρατήσουν στη διοίκησή του.

Όταν πέθανε ο Ρωμανός, ο Νικηφόρος Φωκάς ήταν πενήντα ενός ετών και άσχημος. Ήταν κοντός, αρκετά χοντρός, με κοντά πόδια, μαυριδερός με γαμψή μύτη και κοντή γενειάδα που άρχιζε να γκριζάρει. Ο Λουιτπράνδος, επίσκοπος της Κρεμόνας, που στάλθηκε πρεσβεία στην Αυλή του, έχει πει γι΄ αυτόν ότι ήταν ένας άνδρας με σπάνια ασχήμια, «μαύρος σα νέγρος, σε σημείο που θα τρόμαζε όποιον τον συναντούσε τη νύχτα». Εκτός αυτού, ήταν αυστηρός και σκληρός άνθρωπος, με μελαγχολική διάθεση και ολιγόλογος.

Είχε αφοσιωθεί στη θρησκεία και το μυστικισμό. Είχε δώσει όρκο αγνότητας, δεν έτρωγε κρέας, κοιμόταν πάνω σε σκληρό στρώμα σαν ασκητής τυλιγμένος στο ράσο του καλόγερου θείου του Μαλεϊνού. Είχε πάρει ως πνευματικό καθοδηγητή τον Αθανάσιο, τον μελλοντικό Άγιο Αθανάσιο Αθωνίτη, ιδρυτή της αρχαιότερης μονής του Αγίου Όρους και μη μπορώντας να κάνει χωρίς τις συμβουλές του, τον έπαιρνε μαζί του ακόμη και στα στρατόπεδα. Όταν βρισκόταν μαζί του, κυριευόταν από νοσταλγία για το μοναστήρι και σκεφτόταν πολύ σοβαρά να εγκαταλείψει τα εγκόσμια. Είχε ήδη ζητήσει να του κτίσουν ένα κελί στο μοναστήρι που ίδρυε ο Αθανάσιος.

Μεγάλο μέρος από τα λάφυρα μετά τη νίκη στην Κρήτη, τα έδωσε στον Αθανάσιο Αθωνίτη. Πριν από την αναχώρησή του από το νησί ο Φωκάς φρόντισε για τον εκχριστιανισμό του. Επειδή πολλοί κρητικοί είχαν αλλαξοπιστήσει κατά την αραβική περίοδο, ανέθεσε το «θεάρεστο» έργο της δια της βίας επαναφοράς τους στο χριστιανισμό, στον αρμένιο καλόγερο από την Παφλαγονία, Νίκωνα τον «Μετανοείτε».

Ο Νίκων έγινε κυρίως γνωστός και σήμερα τιμάται ως άγιος και πολιούχος της Σπάρτης (26 Νοεμβρίου), γιατί εκχριστιάνισε και τη Λακωνία. Οι σλάβοι του Ταΰγετου ήταν πολυθεϊστές, δεν είχαν ακόμα δεχθεί τη χριστιανική θρησκεία. Στο βίαιο εκχριστιανισμό τους ο Νίκων βοηθήθηκε από τον επίσκοπο Λακεδαίμονος Θεόπεμπτο και το πραίτορα της Πελοποννήσου Βασίλειο Απόκαυκο.

Ο Φωκάς είχε σκεφτεί επίσης, να τιμήσει ως μάρτυρες όλους τους στρατιώτες που έπεσαν κατά τη διάρκεια των αγώνων του με τους άπιστους, αλλά δεν συμφώνησε ο Πατριάρχης.


Η Θεοφανώ σαγηνεύει τον Φωκά

Μιας και τα παιδιά του Ρωμανού ήταν ανήλικα και η Θεοφανώ ερωτιάρα, ήταν φανερό πως χρειαζόταν ένα δυνατό χέρι για να κρατήσει το τιμόνι της κυβερνητικής εξουσίας.

Τα νήματα κινούσαν δύο ευνούχοι:

• Ο αρχηγός των συγκλητικών και της πρωτευουσιάνικης φεουδαρχικής αριστοκρατείας Βασίλειος.

• Ο Βρίγγας, που είχε κυβερνήσει δεσποτικά τις υποθέσεις του κράτους επί βασιλείας Ρωμανού.

Ο πρώτος ήθελε τον Νικηφόρο Φωκά, ενώ ο δεύτερος τον ανηψιό του Νικηφόρου, Ιωάννη Α΄ Κουρκούα, τον λεγόμενο Τσιμισκή.

Ο Τσιμισκής ήταν αρμένικης καταγωγής (το παρωνύμιο Τσιμισκής σημαίνει στα αρμένικα σμιχτοφρύδης), κομψός, καλοφτιαγμένος με λευκό δέρμα, γαλανά μάτια, ξανθά μαλλιά, λεπτή μύτη κι ένα τολμηρό βλέμμα που δεν φοβόταν τίποτα και δεν χαμήλωνε μπροστά σε κανέναν. Ήταν δυνατός, επιδέξιος, ευκίνητος, γενναιόδωρος, μεγαλοπρεπής, επιπλέον λίγο γλεντζές κι εξαιρετικά γοητευτικός.

Ο Φωκάς δεν αγνοούσε ότι ο Βρίγγας τον μισούσε κι ότι είχε κάθε λόγο να φοβάται τον παντοδύναμο υπουργό. Ωστόσο, αρχικά δεν έκανε καμία κίνηση κι όταν τελικά αποφάσισε να δράσει, εκείνη που τον επηρέασε κυρίως σ΄ αυτό ήταν η Θεοφανώ.

Δεν υπήρχαν ρομαντικά στοιχεία στην ιστορία των σχέσεων μεταξύ του Νικηφόρου Φωκά και της ωραίας αυτοκράτειρας. Όταν πέθανε ο Ρωμανός, ανάμεσα στους πολλαπλούς κινδύνους που την απειλούσαν, η αντιβασίλισσα κατάλαβε πολύ γρήγορα ότι αυτός ο στρατηγός ήταν μια δύναμη κι ότι μπορούσε να τον χρησιμοποιήσει για να εξουδετερώσει τη φιλοδοξία τον Βρίγγα. Κατάλαβε ότι έπρεπε, για να εξασφαλίσει το θρόνο της, να προσεταιριστεί τον Νικηφόρο και ασφαλώς σαν ωραία και χαριτωμένη γυναίκα που ήταν έκρινε ότι το έργο αυτό δεν θα ήταν πολύ δύσκολο.

Ο Φωκάς κλήθηκε στην πρωτεύουσα και φαίνεται ότι δεν χρειάστηκε πολύς κόπος για να σκλαβωθεί από τα όμορφα μάτια της πριγκίπισσας και να γίνει όργανο των σχεδίων της. «Δεν ήταν μυστικό για κανένα στο Βυζάντιο», λέει ο γάλλος βυζαντινολόγος Gustave-Leon Schlumberger, «ότι οι χάρες της υπέροχης ηγεμονίδας είχαν δημιουργήσει ανεξίτηλη εντύπωση στην απλοϊκή ψυχή του αυστηρού
Δομέστικου των Σχολών».

Η Θεοφανώ δεν τον αγάπησε ποτέ αλλά αισθανόταν τη δύναμη που διέθετε και όλο το όφελος που μπορούσε να αντλήσει απ΄ αυτήν προς το συμφέρον της φιλοδοξίας της.

Ο Βρίγγας σκέφτηκε ότι ο πιο σίγουρος τρόπος για να απαλλαγεί από αυτό τον αντίζηλο ήταν να τον τυφλώσει. Ευτυχώς για τον Φωκά, όταν τον κάλεσαν με κάποιο πρόσχημα στα ανάκτορα, υποψιάστηκε ή δέχθηκε εγκαίρως κάποια φιλική προειδοποίηση. Έτρεξε να καταφύγει στη Μεγάλη Εκκλησία, και ζήτησε την προστασία του πατριάρχη.

Σ΄ αυτό τον υπόκωφο πόλεμο των δολοπλοκιών, η Θεοφανώ δεν είχε φανεί καθόλου. Είναι όμως πολύ πιθανό ότι βοήθησε το σύμμαχό της όσο μπορούσε και υποστήριξε με όλη τη δύναμή της την παρέμβαση του Πατριάρχη υπέρ του Φωκά.


Ο Φωκάς στο θρόνο

Τελικά, ύστερα από πολλές ίντριγκες και μηχανορραφίες, τον Αύγουστο του 963, ο Νικηφόρος Φωκάς έκανε την επίσημη είσοδό του στην Κωνσταντινούπολη. Έφιππος, με μεγάλη αυτοκρατορική στολή, διέσχισε τη χρυσή πύλη, κι έγινε δεκτός από ολόκληρη την πόλη με επευφημίες. Προσευχήθηκε ευλαβικά στην εκκλησία της Θεοτόκου και πεζός, ακολουθώντας τον Τίμιο Σταυρό, πήγε στην Αγία Σοφία κι αφού έγινε δεκτός από τον Πατριάρχη, πήγε με κεριά στα χέρια να γονατίσει μπροστά στην αγία τράπεζα. Μετά, μαζί με τον Πολύευκτο ανέβηκε στον άμβωνα και στέφθηκε επίσημα βασιλιάς των ρωμαίων ως συναυτοκράτορας των δύο νεαρών αυτοκρατόρων Βασιλείου και Κωνσταντίνου. Τέλος, μπήκε στο Ιερό Παλάτι.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο Νικηφόρος ήταν ερωτευμένος με πάθος με τη νέα γυναίκα και επιπλέον η πολιτική του επέβαλε ένα γάμο που θα νομιμοποιούσε κατά κάποιο τρόπο τον σφετερισμό του. Η Θεοφανώ αν και μπορεί να ένιωθε, όπως δηλώνουν μερικοί συγγραφείς, ελάχιστο ενθουσιασμό γι΄ αυτό το νέο γάμο, ένιωθε από ταν πλευρά της ότι ήταν ο μοναδικός τρόπος για να κρατήσει την εξουσία και γι΄ αυτό ήταν έτοιμη για όλα.


Γάμος Φωκά-Θεοφανώς

Ένα μήνα μετά τη στέψη του, ο Φωκάς παντρεύτηκε τη χήρα του προκατόχου του, αυτοκράτειρα Θεοφανώ. Ο γάμος τελέστηκε επίσημα στις 20 Σεπτεμβρίου 963, στη Νέα Εκκλησία.

Ο Φωκάς ήταν πανευτυχής. Ξανάρχιζε ν΄ αγαπάει τη ζωή. Ξεχνούσε τις λιτότητες και τα μυστικιστικά όνειρά του. Ήταν δοσμένος ολόκληρος στην ευτυχία, που του έδινε η κατοχή της Θεοφανώς.


Προβλήματα

Ο Φωκάς συνοδευόταν από τμήματα στρατού της Ανατολής, τραχείς χωρικούς, που, σύμφωνα με τις συνήθειές τους, όταν μπήκαν στην Κωνσταντινούπολη, επιδόθηκαν σε λεηλασίες, αλλά δεν τιμωρήθηκαν.

Οι αρμένιοι στρατιώτες, γνωστοί για τη σκληρότητά τους, δημιουργούσαν επεισόδια σε βάρος των κωνσταντινουπολιτών. Τα επεισόδια κι οι αρπαγές συνεχίζονταν με την ανοχή του αυτοκράτορα.

Μεγάλα επεισόδια έγιναν μια μέρα, που παρέταξε ένοπλους στρατιώτες σε μια εκδήλωση στον Ιππόδρομο και το πλήθος πανικοβλήθηκε.

Με τις συνεχείς στρατιωτικές παρασκευές έπληττε τα οικονομικά των υπηκόων του. Αύξησε τη φορολογία κι επέβαλε νέους έκτακτους φόρους και αγγαρείες. Ο λαός δεν τον ήθελε.

Είχε ανακύψει και μια άλλη δυσκολία. Κάποιοι αποκάλυψαν στον Πολύευκτο ότι ο Νικηφόρος ήταν ανάδοχος ενός από τα παιδιά της Θεοφανώς. Σύμφωνα με τους εκκλησιαστικούς κανόνες, μια τέτοια πνευματική συγγένεια αποτελούσε απόλυτο εμπόδιο για τον γάμο που είχε τελεστεί.

Ορθά-κοφτά και χωρίς περιστροφές, ο Πατριάρχης ζήτησε από τον βασιλιά να διαλέξει ανάμεσα στην απάρνηση της Θεοφανώς και τον αφορισμό. Μια τέτοια απειλή ήταν εξαιρετικά σοβαρή. Ο Νικηφόρος αρνήθηκε να αποχωριστεί τη Θεοφανώ, μη διστάζοντας να προκαλέσει έτσι μια φοβερή σύγκρουση ανάμεσα στην Εκκλησία και στο Κράτος.

Τελικά όμως, βρέθηκε μια συμβιβαστική λύση. Ένας ιερέας ήρθε να ορκιστεί ότι ο ανάδοχος του πριγκιπόπουλου ήταν ο Βάρδας, ο πατέρας του αυτοκράτορα κι όχι ο Νικηφόρος. Ο Πολύευκτος έβλεπε καθαρά το ψέμα, όμως προσποιήθηκε ότι πίστευε αυτά που του έλεγαν.

Δεν γνωρίζουμε όλες τις λεπτομέρειες της ιδιωτικής ζωής του αυτοκρατορικού ζεύγους στη διάρκεια των δέκα ετών που διήρκεσε ο γάμος και ο ρόλος της Θεοφανώς ήταν περισσότερο φανερός στα παρασκήνια.

Ο Φωκάς γέμιζε την ωραία πριγκίπισσα πολυτελή δώρα, υπέροχες τουαλέτες, λαμπερά κοσμήματα. Την περιέβαλλε με εκθαμβωτική πολυτέλεια. Της δημιουργούσε μια περιουσία προικίζοντάς την με θαυμάσια κτήματα και κομψές βίλες. «Τίποτα», λέει ο Schlumberger, «δεν ήταν πολύ ακριβό, τίποτα δεν ήταν υπερβολικά όμορφο για να το προσφέρει στην πολυαγαπημένη του βασίλισσα». Και το κυριότερο, δεν μπορούσε να κάνει χωρίς αυτήν.

Ο λαός, τσακισμένος από τους φόρους, μουρμούριζε και οι μοναχοί των οποίων ο Νικηφόρος προσπαθούσε να ελέγξει την τεράστια ακίνητη περιουσία, δεν έκρυβαν τη δυσαρέσκειά τους. Ο Πατριάρχης ήταν σε ανοιχτή αντίθεση με τον αυτοκράτορα. Στην πρωτεύουσα ξέσπασαν ταραχές. Ο Φωκάς προπηλακίστηκε από το λαό, του πέταξαν πέτρες. Και παρά την αξιοθαύμαστη ψυχραιμία που έδειξε σ΄ αυτή την περίσταση, λίγο έλειψε να χάσει τη ζωή του, αν οι οικείοι του δεν τον είχαν απομακρύνει εγκαίρως.

Τελικά, είχε κυριευτεί ξανά από τις κρίσεις μυστικιστικής θρησκομανίας που τον ενοχλούσαν στο παρελθόν. Κυριευόταν από θλίψη, δεν ήθελε να κοιμηθεί στο αυτοκρατορικό κρεβάτι του και κοιμόταν σε μια γωνιά, ξαπλωμένος σ΄ ένα δέρμα πάνθηρα όπου τοποθετούσαν ένα μαξιλάρι από πορφύρα κι είχε αρχίσει και πάλι να φοράει κατάσαρκα το ράσο του θείου του Μαλεϊνού.

Η ψυχή του ήταν ανήσυχη, ταραγμένη. Φοβόταν για την ασφάλειά του κι είχε κάνει το ανάκτορό του πραγματικό κάστρο. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι εξακολουθούσε να λατρεύει τη Θεοφανώ και να είναι υποταγμένος στη γλυκιά και μυστική επιρροή της περισσότερο απ΄ όσο επέτρεπε η σύνεση και η λογική.


Ο Τσιμισκής εραστής της Θεοφανώς

Μέσα στην πλήξη όπου σερνόταν η ζωή της, ο Τσιμισκής άρεσε στη Θεοφανώ. Έγιναν εραστές και πέντε χρόνια μετά το γάμο πρόδωσε το γηραιό σύζυγό της για το νεότερο εραστή και δεν δίστασε προκειμένου να μπορέσει να παντρευτεί τον τελευταίο, να ξεφορτωθεί το βασιλιά με ένα φριχτό φόνο.

Ο Τσιμισκής ήταν φιλόδοξος και τον είχε ενοχλήσει πολύ η ατίμωση που είχε υποστεί πρόσφατα. Μετά από ένα πολεμικό επεισόδιο, ο αυτοκράτορας τον είχε καθαιρέσει από το αξίωμα του Δομέστικου των Σχολών της Ανατολής και τον είχε καλέσει να αποσυρθεί στα κτήματά του. Το μόνο που σκεφτόταν ήταν να πάρει εκδίκηση για μια προσβολή που θεωρούσε άδικη.


Δολοφονία και του Φωκά

Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η Θεοφανώ γλίστρησε προς την ιδέα ενός ακόμα εγκλήματος. Από τότε που ο Φωκάς είχε γυρίσει από τη Συρία στις αρχές του 969, βασανιζόταν από σκοτεινά προαισθήματα. Ένιωθε γύρω του συνωμοσίες να ετοιμάζονται στο σκοτάδι. Ο θάνατος του γηραιού πατέρα του, του καίσαρα Βάρδα Φωκά, είχε κάνει ακόμη μεγαλύτερη τη θλίψη του. Ωστόσο, αγαπούσε ακόμη τη Θεοφανώ.

Εκείνη μεταχειρίστηκε ύπουλα την επιρροή της για να ανακαλέσει τον Τσιμισκή στην Αυλή. Τόνισε στον αυτοκράτορα πόσο κακό ήταν να στερείται τις υπηρεσίες ενός τέτοιου άνδρα και πολύ επιτήδεια, για να απομακρύνει από το μυαλό του Νικηφόρού τις υποψίες που θα μπορούσε να ξυπνήσει η υπερβολικά έκδηλη συμπάθεια για τον Ιωάννη, προσποιήθηκε πως σχεδίαζε να τον παντρέψει με κάποια συγγενή της.

Όπως πάντα, ο βασιλιάς υπέκυψε στις επιθυμίες της γυναίκας του. Ήταν αυτό που περίμενε εκείνη. Ο Τσιμισκής εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Χάρη στους συνεργάτες που είχε εξασφαλίσει επιτήδεια η Θεοφανώ στο παλάτι, οι δύο εραστές ξαναειδώθηκαν στο ίδιο το παλάτι, χωρίς ο Φωκάς να υποψιαστεί τίποτα, και κανόνισαν τα προκαταρκτικά της συνωμοσίας τους. Δεν επρόκειτο για τίποτα λιγότερο από τη δολοφονία του βασιλιά.

Ανάμεσα στους δυσαρεστημένους στρατηγούς, ο Τσιμισκής βρήκε εύκολα συνένοχους. Έγιναν πολλές συζητήσεις ανάμεσα στους συνωμότες, τον Τσιμισκή και την αυτοκράτειρα. Τελικά, ένοπλοι άνδρες έφθασαν μέχρι το παλάτι και κρύφτηκαν στα διαμερίσματα της Αυγούστας. Ήταν αρχές Δεκεμβρίου. Ο φόνος είχε οριστεί για τη νύχτα της 10^ης προς την 11^η του μηνός. Την προηγούμενη ημέρα, αρκετοί από τους συνωμότες, κρυμμένοι κάτω από γυναικεία ρούχα, μπήκαν στο Ιερό Παλάτι με τη βοήθεια της Θεοφανώς.

Αυτή τη φορά, κάποιος έδωσε μια μυστηριώδη συμβουλή στον αυτοκράτορα και ο Φωκάς διέταξε έναν από τους αξιωματικούς του να βάλει να ψάξουν τα διαμερίσματα των γυναικών. Όμως, είτε γιατί δεν έψαξαν προσεκτικά ή γιατί δεν θέλησαν να βρουν τίποτα, δεν ανακάλυψαν κανένα. Στο μεταξύ, είχε νυχτώσει. Δεν περίμεναν παρά μόνο τον Τσιμισκή για να χτυπήσουν.

Ένας φόβος κυρίευσε τότε τους συνωμότες: αν ο αυτοκράτορας κλεινόταν στο δωμάτιό του, αν χρειαζόταν να παραβιάσουν την πόρτα του, αν ξυπνούσε από το θόρυβο, δεν θα χάνονταν όλα; Η Θεοφανώ, με τρομακτική ψυχραιμία, ανέλαβε να παραμερίσει το εμπόδιο. Πήγε αργά το βράδυ να βρει τον Νικηφόρο στο διαμέρισμά του, συζήτησε φιλικά μαζί του και μετά, με το πρόσχημα ότι θα πήγαινε να δει μερικές νεαρές βουλγάρες που βρίσκονταν για επίσκεψη στο Παλάτι, βγήκε έξω λέγοντας ότι θα γύριζε σε λίγο και παρακαλώντας το σύζυγό της ν΄ αφήσει την πόρτα ανοιχτή. Θα την έκλεινε εκείνη γυρίζοντας.

Ο Νικηφόρος δέχθηκε κι όταν έμεινε μόνος, προσευχήθηκε για λίγο και μετά αποκοιμήθηκε. Ήταν περίπου έντεκα το βράδυ. Έξω χιόνιζε κι ο αέρας φυσούσε μανιασμένα στον Βόσπορο. Με μια μικρή βάρκα, ο Ιωάννης Τσιμισκής έφτασε στην έρημη αποβάθρα που απλωνόταν κάτω απ΄ τους τοίχους του αυτοκρατορικού κάστρου στον Βόσπορο. Μ΄ ένα καλάθι στερεωμένο στην άκρη ενός σχοινιού τον ανέβασαν στο γυναικωνίτη και οι συνωμότες με επικεφαλής τον αρχηγό τους, μπήκαν στο δωμάτιο του ηγεμόνα. Ρίχτηκαν μανιασμένα επάνω του.

Με μια σπαθιά ένας από τους συνωμότες του ανοίγει το κεφάλι από την κορυφή του κρανίου ως την καμάρα των φρυδιών. Καταματωμένος, ο Φωκάς φώναζε: «Θεοτόκε, βοήθησέ με!» Χωρίς να τον ακούσουν, οι δολοφόνοι τον σέρνουν στα πόδια του Τσιμισκή, που τον βρίζει και με μια βίαιη κίνηση του ξεριζώνει τη γενειάδα. Ακολουθώντας το παράδειγμα του αρχηγού τους, όλοι ρίχνονται πάνω στον δύστυχο μισοπεθαμένο άνδρα που αναπνέει με δυσκολία. Τελικά, με μια κλωτσιά ο Τσιμισκής τον ρίχνει κάτω και τραβώντας το ξίφος του, του καταφέρει ένα φοβερό χτύπημα στο κρανίο. Μ΄ ένα τελευταίο χτύπημα, ένας άλλος από τους συνωμότες τον αποτελειώνει. Ο αυτοκράτορας πέφτει νεκρός, λουσμένος στο αίμα του.

Στο θόρυβο της πάλης, οι στρατιώτες της φρουράς τρέχουν, αλλά είναι πολύ αργά. Από ένα παράθυρο, τους έδειξαν ανάμεσα στους πυρσούς, το κομμένο και ματωμένο κεφάλι του κυρίου τους. Αυτό το τραγικό θέαμα έκοψε κάθε διάθεση για αντίσταση.

Η δολοφονία του Νικηφόρου Φωκά. (Ιωάννου Σκυλίτζη: «Χρονογραφία».

Η Παναγία και ο Νικηφόρος Φωκάς σε χρυσό νόμισμα. (Αθήνα, Νομισματικό Μουσείο).

Ο Βασίλειος Βουλγαροκτόνος στεφανώνεται από αγγέλους παρουσία αγίων
και κάτω από το βλέμμα του Ιησού. (Μικρογραφία από χειρόγραφο ψαλτήρι του 11^ου αιώνα).
Ήταν θεάρεστη προφανώς η πράξη του να τυφλώσει 14.000 αιχμαλώτους πολέμου βούλγαρους στρατιώτες
αφήνοντας έναν μονόφθαλμο ανά εκατό, για να τους οδηγήσει οδικώς πίσω στη Βουλγαρία.
Πρόκειται για ένα βάρβαρο και απεχθές έγκλημα πολέμου,
που στα σχολεία μας διδάσκεται διαχρονικά ως μία εξαίρετη πράξη.
Ο τίτλος «Βουλγαροκτόνος» δεν τιμά τη σύγχρονη Ελλάδα. Είναι μιά βάρβαρη ονομασία,
που δείχνει το χαμηλό ηθικό και πνευματικό επίπεδο των ρωμιών,
αλλά και το σύμφυτο με το χριστιανισμό μίσος του ποιμνίου του.