Το Ποντιακό Ζήτημα αποτελεί ένα καλό παράδειγμα παραλογισμού, που πηγάζει από την εφαρμογή εθνικών αρχών σʼ ένα πολυεθνικό κράτος. Στον Πόντο ζούσαν πολλοί και διάφοροι λαοί, οι οποίοι εκχριστιανίστηκαν και ως μέλη της οθωμανικής αυτοκρατορίας πλέον, με την επίδραση των αναδυόμενων τότε στο Βαλκάνια εθνικών ιδεολογιών, τις θρησκευτικές διαιρέσεις τις μετέτρεψαν σε εθνικές.
Πώς έβλεπαν οι ίδιοι οι πόντιοι τον εαυτό τους στην προ-εθνικιστική εποχή;
Πρώτα και κύρια, δεν θεωρούσαν, πως ήταν «έλληνες» και κατά κανένα τρόπο δεν πίστευαν, πως είχαν τις ρίζες τους στη χερσόνησο και στα νησιά, που τώρα αποκαλούμε Ελλάδα.
Όσοι αναφέρονταν σε αυτούς και σε όλους τους κατοίκους της βυζαντινής αυτοκρατορίας, τους χαρακτήριζαν ως «ρωμ», «ρουμ» ή «ρωμιούς», ως κατοίκους της ρωμαικής αυτοκρατορίας, με άλλα λόγια. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους ήταν η ορθόδοξη χριστιανική πίστη.
Προσπαθώντας να ξεδιαλύνει αυτές τις έννοιες ένας τουρκοπόντιος, που το χωριό του ήταν κάποτε ρωμέικο, είπε στον καθηγητή Ιστορίας, Άντονι Μπράιερ: «Αυτή είναι ρωμέικη («ρουμ») χώρα. Κάποτε μιλούσαν χριστιανικά εδώ». (Νηλ Άντερσον: «Μαύρη Θάλασσα - Λίκνο πολιτισμού και βαρβαρότητας», έκδ. «Ωκεανίδα», Αθήνα, 2003, σελ. 348).
Ρωμιοί πόντιοι.Η γλώσσα τους, οι φορεσιές τους, οι χοροί τους, τα τραγούδια τους κ.λπ. είναι ίδια με των τούρκων πόντιων. Μόνο στη θρησκεία διαφέρουν.
Ο ορθόδοξος χριστιανικός πληθυσμός άρχισε στις αρχές του 19ου αιώνα να υιοθετεί αισθήματα και φαντασιώσεις του ρωμέικου εθνικισμού. Επηρεάστηκαν, ασχέτως ρίζας, όσοι ζούσαν στη Ανατολή, μιλούσαν ρωμέικα και ήταν χριστιανοί ορθόδοξοι.
Κατʼ αυτό τον τρόπο, και υποκύπτοντας στην πολιτική της Αθήνας και της Κωνσταντινούπολης και αργότερα της Άγκυρας, οι λαοί του Πόντου χωρίστηκαν στο φαντασιακό σχήμα έλληνες και τούρκοι. Αυτή τη διαίρεσή τους, ακολούθησαν διάφορα βίαια γεγονότα και από τις δύο πλευρές, εξ αιτίας των οποίων η πλευρά των ρωμιών αποτέλεσε το θύμα ─ ουσιαστικά των δικών της οραμάτων και πλανών.
Από το 1912, η κάθε πλευρά, μακροπρόθεσμα, ονειρευόταν μια λύση, όπως αυτή των Βαλκανίων, δηλαδή την αποβολή του άλλου από τα εδάφη και την παραμονή του ίδιου σʼ αυτά. Τα υπόλοιπα δεν είναι παρά υπόθεση εθνικών και στρατηγικών συγκυριών. Ο τούρκικος εθνικισμός επιζητούσε και κατάφερε εν τέλει να δημιουργήσει ένα εθνικό κράτος από τα εδάφη της οθωμανικής αυτοκρατορίας που απέμειναν μετά τη Συνθήκη του Μούδρου (1918).
Το Αφιέρωμα
αποτελείται από τα παρακάτω άρθρα:
- Για την Τουρκορωμιοσύνη ρε γαμώτο!
Περί της μη ελληνικής καταγωγής των μικρασιατών (Γιάννης Λάζαρης)
- Μικρασιάτικος χαβάς
Τουρκοανατολίτικη η προέλευση των μικρασιατικών λαογραφικών στοιχείων (Γιάννης Λάζαρης)
- Ποντιακό γκέτο
Η κοινωνική ποιητική των ποντίων και η συγκρότηση της ποντιακής υποκειμενικότητας (Ευγενία Φυλακτού)
- Το ποντιακό φαντασιακό
Από τον εκτοπισμό τους έως την υποδοχή των λειψάνων της Αγ. Ελένης (Γιώργος Γαλανός)
- Ωμότητες ρωμιών ανταρτών στον Πόντο (Γιώργος Γαλανός)
- Όταν οι πόντιοι μάχονταν το Πατριαρχείο
Το κατηγορούσαν, πως επιχειρούσε να τους «εξελληνίσει»
Η απόπειρα δημιουργίας τουρκορθόδοξης Εκκλησίας στην Καππαδοκία (Άκης Γαβριηλίδης)
- Από τα ─oğlu στα ─ίδης
Πώς προέκυψαν τα «ελληνοπρεπή» ονόματα των ποντίων (Άκης Γαβριηλίδης)
- Από τα ρωμέικα, όχι από τα αρχαία ελληνικά
Περί της προέλευσης της ποντιακής γλώσσας
- Εμείς οι έποικοι
Ο νομαδισμός των ονομάτων και το ψευδοκράτος του Πόντου (Γιάννης Λάζαρης)
- Στα hot spots του ΄22
Οι πρώτοι λαθρομετανάστες
Ρατσισμός τότε και τώρα
Το αντιπροσφυγικό πογκρόμ του 1924, που εξαπέλυσε στη Νέα Μπάφρα ο πατέρας του μετέπειτα «εθνάρχη» (Άκης Γαβριηλίδης)
- Η αντίσταση των πόντιων στον εξελληνισμό τους
από τη Μεγάλη Αικατερίνη (Ευάγγελος Ζάχος-Παπαζαχαρίου)
- Τα ποντιακά δεν είναι ελληνικά (Ευάγγελος Ζάχος-Παπαζαχαρίου)
- Η μπλόφα Πόντιοι (Μαρία Σιδηροπούλου)
- Το Ποντιακό από τη σκοπιά των τούρκων
Θεόδωρος Ε. Παυλίδης, έκδ. «Αδελφών Κυριακίδη» (Γιάννης Λάζαρης)
- Pontian pride day (Άκης Γαβριηλίδης)
